Samenvatting

In dit onderzoek wordt duidelijk wat ADHD inhoud en reikt het leerkrachten van groep 3 t/m 8 van basisschool de Brink te Ottersum handvaten aan, hoe om te gaan met kinderen met ADHD in de les bewegingsonderwijs.

Het onderzoek heeft plaatsgevonden op basisschool de Brink te Ottersum. Op deze reguliere school wordt geen onderscheid gemaakt naar religie, afkomst, cultuur en levensovertuiging. Het bieden van respect en tolerantie tegenover iedere medemens staan hierbij hoog in het vaandel. Op deze basisschool is geen vakleerkracht LO aanwezig en worden de gymlessen gegeven door de leerkrachten die daar bevoegd voor zijn. Tijdens het verblijf op deze school worden de ontwikkelingen van een kind gevolgd middels het leerlingvolgsysteem. De sociale en emotionele ontwikkeling wordt gevolgd door observatie van leerkrachten en er wordt hierbij hulp gevraagd bij de bevindingen van ouder(s) / verzorger(s). De motorische ontwikkeling van het kind wordt gevolgd door observatie van de leerkrachten.

Ontwikkeling kan men beschrijven als verandering. De veranderingen die ontstaan bij uiterlijk, vaardigheden en kennis ziet men als vooruitgang. Maar niet bij alle ontwikkelingen kan men spreken van vooruitgang zoals bij gedrag.
Kinderen met de leeftijd van 7 jaar maken de stap van preoperationeel naar concreet-operationeel denken. Een kind kan dan onderliggende logische verbanden leggen en logische gevolgtrekkingen maken.
Kinderen die de schoolleeftijd hebben bereikt kunnen hun aandacht richten op een bepaalde activiteit en onbelangrijke prikkels negeren. Ook leren zij de aandachtsfunctie meer onder controle te krijgen en de aandacht ergens bewust op te richten. Er zijn wel individuele verschillen tussen kinderen in hoeverre zij de aandacht ergens op gericht kunnen houden.
Tijdens de schoolperiode worden sociale relaties van een kind verbreed en leert het kind om te gaan met emoties. In deze periode zal ook de zelfredzaamheid ontwikkelen en leert een kind zijn plek in een groep te vinden en staande te houden, contacten met andere kinderen kunnen houden, initiatief nemen, spelen met andere kinderen en afspraken leren maken.

ADHD staat voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder. ADHD kent drie kernproblemen die in meer of mindere mate wordt gevormd. Deze zijn; aandachtsproblemen of concentratieproblemen, impulsiviteit en hyperactiviteit. Men gaat er van uit dat ADHD een stoornis is van de hersenfunctie. Er zijn drie vormen van ADHD: AD(H)D-aandachts-tekortstoornis, ADHD- hyperactiviteit - impulsiviteit en ADHD- combinatievorm. ADHD kan verschillende negatieve gevolgen hebben maar er zitten ook positieve en leuke kanten aan ADHD. Het is voor ouder(s) en leerkracht(en) dan ook een uitdaging om deze leuke en goede kanten verder te laten ontwikkelen bij het kind.

Het is erg moeilijk voor kinderen met ADHD om zich in te stellen op de eisen van de omgeving. Een leerkracht moet de werkomgeving in zijn les dan ook zo organiseren dat de leerling minder last heeft van afleidende prikkels en wordt gestimuleerd en geactiveerd door de prikkels die bij de taak horen.
In de behandeling van ADHD zijn de twee belangrijkste aandachtsgebieden de gedragsregulatie om de hyperactiviteit en de impulsiviteit onder controle te krijgen en het versterken van de aandachtsfunctie om de concentratiestoornissen te verminderen.
Door gebruik te maken van structuur en overzicht bij kinderen met ADHD weten de kinderen wat er van hen wordt verlangd, de omgeving wordt zo duidelijk en voorspelbaar. Naast de structuur zijn ook de betrokkenheid en genegenheid van belang en is een intensieve samenwerking tussen ouders en leerkracht noodzakelijk.
Een kind met ADHD kan verschillend soort gedrag vertonen. Men kan het gedrag beïnvloeden door op een systematische manier positief gedrag te belonen en negatief gedrag te negeren of te bestraffen. Belonen werkt beter als straffen maar doormiddel van straffen geeft u voorbeeldgedrag. Men zegt ook wel 'goed voorbeeld doet goed volgen'.

Voor kinderen met ADHD werkt sport en bewegen erg goed. Dit zorgt er alleen niet voor dat door sport en bewegen de overbeweeglijkheid verdwijnt of dat het ADHD geneest. Kinderen met ADHD bewegen zich over het algemeen vaak houterig en onhandig. Als bij sport en bewegen meer controle wordt aangebracht in de motoriek van het kind, zal dit mogelijk het zelfvertrouwen doen toenemen. Door ook de motorische coördinatie en sturing te verbeteren zal het zelfbeeld zich positiever ontwikkelen. Dit heeft mogelijk een gunstige uitwerking op andere persoonlijkheidsaspecten.

Het literatuuronderzoek is gevolgd door een praktijkonderzoek middels interviews met vijf leerkrachten van basisschool de Brink. Alle relevante informatie uit deze interviews zijn geordend en de overeenkomstige fragmenten zijn gelabeld.

Uit het onderzoek blijkt dat het belangrijk is om structuur aan te brengen voor het kind. Dit betekent dat vanaf het moment dat het klaslokaal verlaten wordt om te gaan gymmen, tot aan het moment dat de kinderen weer terug zijn in het klaslokaal, er duidelijke en overzichtelijke regels en afspraken zijn voor het kind met ADHD.
Het hebben van betrokkenheid en genegenheid ten opzichte van het kind met ADHD is erg belangrijk. Het kind moet verzekerd zijn van de emotionele support van de leerkracht wanneer het positief dan wel negatief gedrag vertoond. Tevens is het belangrijk dat tussen ouders en school een intensieve samenwerking wordt opgebouwd. Leerkrachten en ouders moeten met elkaar communiceren en bereid zijn naar elkaar te luisteren en elkaar aan te vullen.

De conclusie aan de hand van het onderzoek is dat er een handleiding moet komen die kan bijdragen aan een verbetering van het bewegingsonderwijs aan kinderen met ADHD op basisschool de Brink.

De genoemde aanbevelingen en de conclusies uit de interviews zijn samengevoegd tot een handleiding ADHD in het bewegingsonderwijs voor basisschool de brink, te Ottersum. Deze handleiding moet beschouwd worden als product van deze scriptie.