Samenvatting

Dit praktijkgericht onderzoek handelt over de ontwikkeling van een professionele leergemeenschap binnen het onderwijs. Het professioneel handelen van leraren vormt een belangrijk onderdeel van de kwaliteitszorg op school. Het onderzoek sluit dan ook aan bij het vernieuwd referentiekader voor onderwijskwaliteit (2017), gehanteerd door de Vlaamse onderwijsinspectie, waarbinnen een hoge mate van interne kwaliteitszorg wordt verwacht met als doel de ontwikkeling van alle lerenden te bevorderen. Het onderzoek geeft een antwoord op de vraag welk effect het hanteren van schaalvragen door de leidinggevende tijdens het voeren functioneringsgesprekken heeft op het bevorderen van een professionele leergemeenschap, motivatie en gedeeld eigenaarschap. Het onderzoeksproces bestaat uit een ontwerp- en actieonderzoek. Binnen het ontwerponderzoek is een analyse gemaakt van succesfactoren bij het voeren van functioneringsgesprekken. Hierbij zijn op basis van literatuurstudie, goede praktijkvoorbeelden en een focusgroep de succesfactoren voor een functioneringsgesprek in functie van het bevorderen van een professionele leergemeenschap, motivatie en gedeeld eigenaarschap vastgelegd. Binnen het actieonderzoek is eerst een startvragenlijst afgenomen om de mate van aanwezigheid van een professionele leergemeenschap, motivatie en gedeeld eigenaarschap in kaart te brengen. Na interventie met het vernieuwd functioneringsgesprek uit het ontwerponderzoek, gevoerd aan de hand van schaalvragen, is een eindvragenlijst afgenomen om de effecten in kaart te kunnen brengen. De gevonden succesfactoren in dit onderzoek ter bevordering van een professionele leergemeenschap, motivatie en gedeeld eigenaarschap tijdens functioneringsgesprekken zijn o.a. het formuleren van persoonlijke ontwikkelingsdoelen en acties gekoppeld aan schoolvisie, bewaken van taakbelasting, gedeelde verantwoordelijkheid en het stimuleren van reflectie voor, tijdens en na het gesprek door gebruik te maken van schaalvragen. Na analyse van start- en eindvragenlijst blijkt, na interventie met het vernieuwd functioneringsgesprek, een positief effect van schaalvragen op het bevorderen van een professionele leergemeenschap, motivatie en gedeeld eigenaarschap. Het belang van de rol van de leidinggevende als transformationeel leider bij het bevorderen van een professionele leergemeenschap wordt middels dit onderzoek bevestigd. Vanuit dit onderzoek wordt leidinggevenden aanbevolen binnen functioneringsgesprekken rekening te houden met de succesfactoren zoals hierboven beschreven, gekoppeld aan de schooleigen visie.