Samenvatting

Dit onderzoek is tot stand gekomen naar aanleiding van mijn handelingsverlegenheid op het gedrag van een leerling uit mijn stagegroep, met de kenmerken van de gedragsstoornis ODD (Oppisitional Defiant Disorder).
Het onderzoek heeft voor mij een persoonlijk doel gehad, namelijk het leren hoe (preventief) om te gaan met het opstandige gedrag van deze leerling om zo tot een optimale ontwikkeling van het kind te komen. De vraag die in dit onderzoek centraal staat is dan ook; "Hoe kan ik als leerkracht preventief handelen, zodat Roel, een leerling met de kenmerken van de gedragsstoornis ODD, zich tijdens de klassikale instructie aan de regels en afspraken houdt?
Dit gedeelte wordt behandeld in hoofdstuk 1 aanleiding en probleemstelling.

In hoofdstuk 2 laat ik een theoretische verdieping en verheldering van het begrippenkader rondom ODD, en andere belangrijke termen binnen mijn onderzoek, zien. Zo is het belangrijk te weten dat de Nederlandse vertaling van ODD; oppositioneel opstandige gedragsstoornis is. Dit is een kinderpsychiatrische gedragsstoornis waarbij kinderen leeftijdsadequate- normen, regels of fundamentele rechten van anderen overtreden. ODD wordt als een problematische gedragsstoornis ervaren door de omgeving en door het kind zelf, vanwege het opstandige en moeilijk stuurbare gedrag dat deze kinderen laten zien. De stoornis heeft bijna altijd falen op school en problemen in de sociaal-emotionele ontwikkeling, met name in relaties met anderen, tot gevolg.

In hoofdstuk 3 heb ik de onderzoeksmethodologie beschreven. Daarin verantwoord ik mijn keuzes voor onderzoeksmiddelen en licht ik mijn werkwijze toe. Per deelvraag staat uitgelegd welke middelen ik heb ingezet om antwoord te krijgen op de deelvragen. Hierin heb ik gebruik gemaakt van literatuuronderzoek, enquêteonderzoek, observaties, de Interactiewijzer, ABC-observatie en De Klimaatschaal.

De gegevens die uit deze onderzoeken naar voren zijn gekomen, presenteer en analyseer ik in hoofdstuk 4.
Zo werd duidelijk dat kinderen met (de kenmerken van) de gedragsstoornis ODD sterke behoefte hebben aan structuur en duidelijkheid. Een positieve benadering en goede relatie met het kind zijn essentieel voor een goede ontwikkeling van het kind. Verder is het belangrijk niet in discussie te gaan met deze kinderen, ze een time-out moment te gunnen, voorspelbaar te zijn als leerkracht en zoveel mogelijk aan te sluiten bij hun onderwijsbehoeften. Een te autoritaire onderwijsstijl werkt averechts op de aanpak bij deze kinderen; het ontlokt of versterkt zelfs het opstandige gedrag.

Door dit onderzoek ben ik me bewust geworden van mijn eigen denken en handelen, en belangrijker nog, het effect ervan op leerling Roel. Zo heb ik moeten concluderen dat mijn leerkrachtgedrag ook aanleiding geeft tot opstandig gedrag bij Roel. Met dit onderzoek heb ik veel kennis en handvatten opgedaan om in de praktijk beter (preventiever) te kunnen handelen naar opstandig gedrag.