Samenvatting

Dit onderzoek gaat in de kracht van observatie tijdens geruststellende nabijheid (Singer, Tajik & Otto, 2015) van de leerkracht tijdens de speelwerktijd. Voor dit onderzoek heb ik gekeken hoe observeren tijdens geruststellende nabijheid bijdraagt aan inzicht in de ontwikkeling van de kinderen in groep 1-2 waar ik les geef. De focus in dit onderzoek ligt op het ontwikkelingsgebied beginnende gecijferdheid en is er geobserveerd tijdens het spel op eigen initiatief in de themahoek van mijn klas.

De interesse in dit onderwerp ontstond omdat mijn parallelcollega’s werkdruk ervaarden bij het invullen van het leerlingvolgsysteem KIJK!. Deze werkdruk ervaarde ik zelf minder, waardoor ik getriggered werd te kijken waar dit verschil in ervaring aan zou kunnen liggen. Wat helpt mij om minder werkdruk te ervaren in het volgen van de kinderen in hun ontwikkeling? Ik besloot te kijken naar de manier waarop ik geruststellende nabijheid inzet in mijn eigen klas en de observaties die ik tijdens dit nabij zijn doe. Het effect hiervan wilde ik proberen meetbaar te maken.

Het onderzoek heeft de vorm gekregen van een praktijkgericht evaluatieonderzoek, waarbij ik de beginsituatie heb gemeten en beschreven. Daarnaast heb ik de kinderen geobserveerd op de momenten dat ik als leerkracht geruststellend nabij de themahoek was. Het blijkt dat geruststellende nabijheid bijdraagt aan het verkrijgen van informatie over de ontwikkeling van beginnende gecijferdheid. Dit is afhankelijk van zaken zoals de frequentie waarmee de kinderen in de themahoek spelen, of er voldoende mogelijkheid is tot het ingaan op initiatief van de kinderen tijdens het spel en of de leeromgeving rijk genoeg is ingericht. Echter, het is duidelijk geworden dat door kinderen vanuit geruststellende nabijheid te observeren, ik als leerkracht ingangen kan vinden om in de spelsituaties de zone van naaste ontwikkeling op te zoeken. Belangrijke voorwaarde hierbij is dat dit op initiatief van het kind gebeurt. Naast beginnende gecijferdheid, geeft op deze manier observeren en nabij zijn veel informatie over het welbevinden en de betrokkenheid. Volgens Laevers (2019) zijn dit voorwaarden voor ontwikkeling. Dit onderzoek is uitgevoerd op kleine schaal in een korte periode. Drie kinderen zijn geobserveerd vanuit geruststellende nabijheid om inzicht te verkrijgen in hun ontwikkeling omtrent beginnende gecijferdheid. Vervolgonderzoek op grotere schaal gedurende een langere periode, zou de resultaten vanuit dit onderzoek kracht bij kunnen zetten.