Samenvatting

Dit praktijkgericht onderzoek is gemaakt in het kader van de opleiding Master Educational Needs, gedragsdeskundige van de Fontys Hogescholen in Sittard.

Naast mijn lerarenopleiding Frans, economie en een postgraduaat autisme, wilde ik mijn kennis en vaardigheden meer vormgeven en volgde ik de opleiding tot gedragsdeskundige. Dit omdat ik me wil specialiseren in het begrijpen van mijn leerlingen, maar ook wil meedenken in processen en handvaten om het gedrag van ‘moeilijke’ leerlingen bij te sturen en indien mogelijk te vermijden. Het idee voor dit onderzoek kwam door de signalering van collega’s en mentoren op school dat enkele leerlingen met autisme elkaar op ongepaste wijze aanraken, kwetsend taalgebruik rond seksualiteit hanteren en daarenboven rondlopen met erg veel vragen over seksualiteit, relaties… Jongeren met ASS hebben immers een behoefte aan intieme relaties en seksualiteit, maar het ontbreekt hen aan vaardigheden om deze behoeften op succesvolle wijze vorm te geven (Dewinter, 2019).

Goede begeleiding en informatievoorziening zijn voor deze jongeren dan ook zeer wenselijk (Dewinter, 2019), evenals een goede aanpak van eventueel reeds aanwezige problematiek (Visser, 2011). De vraagstelling die gedurende dit hele onderzoek centraal staat is; “Hoe kan ik jongeren met autisme en een normale begaafdheid tussen 16 en 20 jaar ondersteunen in hun seksuele en relationele ontwikkeling”.

Uit de literatuur over seksualiteit bij jongeren met autisme blijkt dat de laatste jaren meer specifiek onderzoek is gedaan naar dit onderwerp. Er is steeds meer aandacht voor seksuele- en relationele educatie bij jongeren met ASS door deskundigen. Verder blijkt ook dat er nog niet zo heel veel concreet werkmateriaal is ontwikkeld voor deze doelgroep. Voor het tot stand brengen van de ondersteunende vorming, is het beschikbare werkmateriaal gebruikt om een werkbundel te maken om jongeren met autisme te ondersteunen in hun seksuele en relationele ontwikkeling. Deze vorming opent deuren tot gesprekken over ingewikkelde thema’s zoals: verliefdheid, seksualiteit, verkering, lichamelijke veranderingen tijdens de puberteit en intimiteit. Thema’s die net moeilijk bespreekbaar zijn voor deze jongeren. Daarenboven probeert de werkbundel inzicht te geven in bovenstaande thema’s, de jongeren zo goed mogelijk te informeren en aan de hand van allerlei oefeningen aangepast sociaal gedrag te duiden. De jongeren krijgen handvaten om deze onderwerpen om te zetten in hun praktijk. Dit alles met als doel om onaangepast (seksueel of relationeel) gedrag te verminderen maar ook te voorkomen.

Uit de vragenlijst voorafgaand en afgaand aan de vorming blijkt dat jongeren niet echt enthousiast zijn wanneer ze deze vorming krijgen, ze vinden zo’n vorming saai. Verder vinden ze de thema’s die behandeld worden wel nuttig en kunnen ze verscheidene informatie gebruiken in hun praktijk. Ook collega’s uit het onderwijsveld zijn tevreden over de vorming van de leerlingen, zij zien geen grote verschillen qua gedrag op korte termijn, maar merken wel dat de jongeren meer zelfvertrouwen hebben in communicatie rond seksualiteit en relaties. Bovendien proberen de jongeren ook meer rekening te houden met elkaars gevoelens en meningen tijdens de lessen in de klas.