Samenvatting

In dit praktijkonderzoek ben ik als onderzoeker en tevens intern begeleider, op zoek gegaan naar het antwoord op de volgende onderzoeksvraag: Met welk type doelen willen onze midden- en bovenbouwleerkrachten en intern begeleider werken in het groepsplan rekenen en wat willen ze met het gebruik van deze doelen bereiken? Hiertoe heb ik in de literatuur gezocht naar het doel van werken met een groepsplan, de voor- en nadelen van doelgericht werken en het type doelen dat kan worden gebruikt in groepsplannen. Ik vond in de literatuur verschillende gebieden waarop doelen voor- en nadelen kunnen opleveren: focus, transparantie, verwachtingen, evaluatie, feedback en motivatie. Deze heb ik ondergebracht in een theoretisch model en aan de hand van dit model heb ik de huidige doelen geëvalueerd en heb ik gekeken wat leerkrachten en ib-er belangrijk vinden bij het kiezen voor nieuwe doelen. De huidige doelen werden erg negatief gewaardeerd, doordat de doelen te abstract waren en niet aangepast aan de groep met leerlingen. Ook waren ze te ambitieus en niet haalbaar gesteld, waardoor ze frustratie opriepen bij leerkrachten. Niet haalbare doelen werken dus niet alleen frustrerend bij leerlingen (Pameijer et al., 2012), maar ook bij leerkrachten. In de literatuur vond ik vier typen doelen (Gijzen, 2012) waarmee op verschillende niveaus (Inspectie van het Onderwijs, 2010) gewerkt kan worden in groepsplannen: vaardigheidsdoelen, tussendoelen uit een leerlijn, thema- of methodeblokdoelen en lesdoelen. Tijdens documentonderzoek zag ik dat scholen ook gebruik maken van doelen die niet onder te brengen zijn in de indeling van Gijzen. Deze heb ik methodegebonden vaardigheidsdoelen en procesdoelen genoemd. Uit literatuur- en praktijkonderzoek is een voorstel voortgekomen met daarin nieuw geformuleerde doelen: vaardigheidsdoelen op school-, groeps- en individueel niveau en methodeblokdoelen op groepsniveau. De nieuwe doelen, en dan met name de methodeblokdoelen, hebben in zeer korte tijd opgeleverd dat leerkrachten en ib-er erg positief zijn over de mogelijke voordelen op het gebied van focus, transparantie, verwachtingen, evaluatie, feedback en het motiveren van leerlingen. Ook heeft het kiezen voor nieuwe doelen een veranderde aanpak in ons rekenonderwijs tot gevolg gehad. Tot slot zijn leerkrachten nu gemotiveerder voor het werken met doelen en het groepsplan rekenen. Het betekenisvol maken van werken met doelen, bleek achteraf belangrijker dan het formuleren van nieuwe doelen zelf en ik ben dan ook erg blij met de opmerking van één van de leerkrachten: 'Ik heb er zelf ook veel van geleerd, onder meer dat een groepsplan ook echt een toegevoegde waarde kan zijn (en niet in de lade verdwijnt). Mijn doelen zijn behaald!