Samenvatting

Als men kijkt naar de implementatie van omgevingsonderwijs op middelbare scholen zal men al snel verwezen worden naar excursies en uitwisselingsprojecten. De theorie geeft echter aan dat omgevingsonderwijs juist niet gezocht moet worden op verre en "exotische" locaties maar juist in de directe omgeving van de leerling. De leerling moet volgens de theorie, bij de uitvoer van omgevingsonderwijs, in staat zijn de eigen omgeving in een historisch kader te plaatsen. Het is een voordeel dat de leerling al een band heeft met het te onderzoeken gebied.

Veldwerken en excursies zoals die door middelbare scholen worden aangeboden hebben vaak het karakter van een zogenaamde "Cook's Tour", letterlijk een kijkje in de keuken van de kok waarbij de docent uitleg geeft en de leerling, op een enkele opdracht na, passief luistert. Er wordt bij deze vorm van omgevingsonderwijs, ondanks de opgedane indrukken, dus weinig leereffect behaald. Het meeste werk wordt immers door de docent gedaan.

De literatuur geeft dus kritiek en geeft aan hoe het anders zou moeten. Ze vergeet echter te vermelden op welke manier veldwerk dan uitgevoerd zou kunnen worden en hoe moet worden omgegaan met zaken zoals geld, personeel en tijd. Daarvoor is het systeem van de 5 M's bedacht. Dit systeem richt zich op het behalen van meerwaarde voor alle betrokken partijen door middel van motivatie, moment, mankracht en mogelijkheden.

Het onderzoek is tot stand gekomen door middel van het ontwerpen van nieuw onderwijsmateriaal in de vorm van een boek ("Verdraagtj Uch") dat gericht is op de eigen omgeving van de leerling. Daarbij zijn opdrachten geformuleerd die betrekking hebben op het ontwikkelen van onderzoeksvaardigheden waarbij de leerling geacht wordt er zelf op uit te trekken en zijn eigen omgeving te gebruiken als leerterrein.

Door het toepassen van de 5 M's op de gestelde doelen heb ik proberen aan te tonen dat omgevingsonderwijs effectief en economisch ten uitvoer gebracht kan worden. Effectief in de zin dat leerlingen actief en creatief aan de slag gaan, daarbij leren hun eigen omgeving in een historisch kader te plaatsen en hun onderzoeksvaardigheden trainen. Economisch in de zin dat er slechts een minieme beslag gelegd wordt op de beschikbare lestijd, er weinig geld en organisatie nodig is en dat er weinig tot geen beroep wordt gedaan op ander (onderwijzend) personeel bij de uitvoer van de onderwijsvorm.

Door het ontwikkelen van nieuw onderwijsmateriaal over de eigen omgeving van de leerling in de vorm van het boek "Verdraagtj Uch" en door dit nieuwe materiaal te verweven met onderzoeksopdrachten die uitgevoerd moeten worden in de eigen omgeving van de leerling heb ik getracht het historische met de onderwijskundige te combineren.

Tot slot is er een poging gedaan de visie op omgevingsonderwijs te verrijken door middel van het introduceren van een nieuwe theorie in de vorm van de 5 M's. Een theorie die, mits correct geïmplementeerd meerwaarde kan opleveren voor iedereen. En dat levert voordeel op voor nu en later.