Samenvatting

In dit onderzoek staat het oplossingsgericht werken en de invloed hiervan op het leerproces, de competentiebeleving en het zelfbeeld bij leerlingen in het basisonderwijs centraal. Ik vroeg mezelf af of individuele begeleiding op oplossingsgerichte wijze zou kunnen bijdragen aan een positieve competentiebeleving, of leerlingen wel in staat zijn om hun eigen leerproces vorm te geven en wat dat met hen doet. Vanuit het gegeven dat er gewerkt zou worden met individuele handelingsplannen en om resultaten onderling te kunnen vergelijken is gekozen voor drie leerlingen. De verwachting was dat deze werkwijze een positieve invloed zou kunnen hebben op de competentiebeleving en het zelfbeeld. Hiernaast wilde ik met dit onderzoek mijn collega's meer bewust maken van het belang van uitgaan van oplossingen bij het begeleiden van leerprocessen door de kwaliteiten en talenten van leerlingen te benutten.
Uitgaande van de visie dat betrokkenheid bij het eigen leerproces bij leerlingen leidt tot een grotere competentiebeleving is de onderzoeksvraag ontstaan: Welke invloed heeft het oplossingsgericht werken volgens 'Mijn Plan' op de competentiebeleving en het zelfbeeld bij leerlingen van groep zes en zijn zij in staat om hun eigen leerproces vorm te geven? In de literatuur is de achtergrond van oplossingsgericht werken onderzocht wat oplossingsgericht werken inhoudt ) en dat het bij het voeren van oplossingsgerichte gesprekken van belang is uit te gaan van wat al wel goed gaat Hiernaast is bestudeerd wat competentiebeleving en zelfbeeld, inhoudt en wat dit betekent voor leerlingen van ongeveer 10 jaar Tenslotte is de achtergrond en methodiek van 'Mijn Plan' onderzocht die gebruikt zou worden als leidraad voor het vastleggen van de afspraken. 'Mijn Plan' is een oplossingsgerichte methodiek, gebruikt bij het werken met handelingsplannen, die uitgaat van de vaardigheden die een leerling kan ontwikkelen om een zelf omschreven doel te bereiken.
Het onderzoek is gestart met een nulmeting om de beginsituatie van de competentiebeleving en het zelfbeeld van de leerlingen op dat moment vast te stellen. Vervolgens is met elke betrokken leerling het eerste oplossingsgerichte gesprek gevoerd aan de hand van 'Mijn Plan'. Om de twee weken is er met de leerlingen een oplossingsgericht gesprek gevoerd, waarbij de competenties en kwaliteiten van de leerlingen centraal stonden. Deze gesprekken met de leerlingen werden opgenomen op beeldmateriaal om deze kwalitatief te kunnen interpreteren. Na acht weken begeleiding in de klas van de individuele plannen heeft een eindmeting plaatsgevonden. Om de ervaringen en belevingen van de leerlingen met het werken met 'Mijn Plan' kwalitatief te kunnen interpreteren is hen een vragenlijst voorgelegd. Door een interview met de duoleerkracht heb ik triangulatie kunnen toepassen in de kwalitatieve analyse van het oplossingsgericht begeleiden van de leerlingen.
Er kan geconcludeerd worden dat het oplossingsgericht begeleiden van leerlingen een positieve invloed heeft gehad op de competentiebeleving en het zelfbeeld van deze leerlingen uit groep zes en dat zij in staat zijn hun eigen leerproces vorm te geven. De resultaten zijn in overeenstemming met wat in de literatuur onderzocht is en de diverse data laten per leerling een overeenkomstig beeld zien. Het onderzoek heeft ertoe bijgedragen dat leerkrachten op deze school bewuster omgaan met de kwaliteiten en talenten van leerlingen en de oplossingsgerichte werkwijze hanteren bij het begeleiden van individuele en groepsprocessen. Mijn aanbeveling is om in te zetten op de begeleiding van leerkrachten bij het oplossingsgericht werken met leerlingen. Dit zou aanleiding kunnen zijn voor een vervolgonderzoek.