Samenvatting

Ik ben op zoek gegaan naar de opvattingen van leerkrachten die gaan over kinderen met een leer- of gedragsstoornis, gerelateerd aan het beeld dat het kind van zichzelf heeft. De opvattingen noem ik 'beelden'. Mijn onderzoeksvraag luidt: In hoeverre komen de beelden die leerkrachten hebben van kinderen met een leer- of gedragsstoornis overeen met de beelden die de kinderen van zichzelf hebben? Om een antwoord te vinden, heb ik gebruik gemaakt van verschillende onderzoeksinstrumenten om de beelden van vijf leerkrachten en de beelden van vijf kinderen (uit vijf verschillende praktijksituaties) in kaart te brengen (waaronder ook mijn beeld en het beeld van een kind uit mijn praktijksituatie). Op die manier zijn vijf 'sociaal-emotionele profielen' (Deley, 2009) van vijf kinderen gevormd. De analyse van deze profielen maakt duidelijk in hoeverre het beeld van de leerkrachten overeenkomt met wat het kind denkt, voelt en doet. Ook de interactie tussen de leerkracht en het kind is in kaart gebracht en geeft informatie over de afstemming van de leerkracht op het kind. Het beeld van de leerkracht kan van invloed zijn op de ontwikkeling van het kind. De vijf leerkrachten kunnen naar aanleiding van deze informatie kijken of het klopt wat zij denken over het kind. De vergelijking geeft de vijf leerkrachten mogelijkheden om hun beeld aan te passen en indien nodig te kiezen voor een andere benadering naar het kind. Beelden zijn subjectief en daarom kan het nodig zijn om het beeld te toetsen. Uit mijn praktijkonderzoek blijkt dat wanneer een leerkracht verschillende onderzoeksinstrumenten gebruikt, hij vanuit verschillende perspectieven naar het kind kan kijken. In mijn praktijkonderzoek heb ik me vooral gericht op kinderen met een gediagnosticeerde leer- of gedragsstoornis. Een stoornis kan een risicofactor zijn. Op welke manier kunnen leerkrachten hun beeld gebruiken in de begeleiding van kinderen met een gediagnosticeerde stoornis? Ik heb hierop een antwoord proberen te vinden door in gesprek te gaan met 4 experts en een vragenlijst voor te leggen aan één expert. Daaruit is gebleken dat wanneer een leerkracht kennis heeft van stoornissen, hij het kind beter kan helpen en begrip kan krijgen voor het kind. Wanneer de leerkracht kijkt naar dít unieke kind in déze unieke situatie, richt hij zich op de behoeften van het kind. Het gedrag van het kind wordt daarnaast ook als een belangrijk aspect gezien, waarmee de leerkracht rekening houdt in zijn begeleiding van het kind. Mijn praktijkonderzoek kan van toegevoegde waarde zijn, omdat de rol van de leerkracht centraal wordt gesteld, doordat leerkrachten hun beeld over kinderen nauwkeurig omschrijven. "Dat heeft een gunstige invloed op het denken en het handelen" (Van der Wolff & Van Beukering, 2009, p.179). Het kan helpen om om distantie te nemen tot de praktijk en het vermogen te hebben om op andere manieren naar de realiteit te kijken. Mijn praktijkonderzoek richt zich dus op de professionele rol van de leerkracht. Want uit talloze onderzoeken blijkt dat wat er gebeurt in de klas, sterk beïnvloed wordt door de leerkracht. De conclusies van het onderzoek kunnen als inspiratie dienen voor andere leerkrachten om gebruik te maken van hun beeld in de aanpak van leer- en gedragsproblemen. Mijn praktijkonderzoek kan leerkrachten aanmoedigen om distantie te nemen tot de praktijk, stimuleren om te reflecteren op hun eigen beeld en hun eigen handelen en motiveren om kennis op te doen