Samenvatting

De afgelopen jaren is sprake van grote veranderingen in het onderwijs, het jeugd domein en op het gebied van werk (Van Bodegom & Meesters, 2017). Jongeren met een ondersteuningsbehoefte hebben te maken met een complexe systeemwereld, een tal aan regels en personen die onvoldoende aansluiten bij hun wensen, mogelijkheden en behoeften. Het project “Passend Onderwijs Passende Arbeid” is een meerjarig onderzoek met als doel om, vertrekkend vanuit de ervaringen van jeugdigen, een werkwijze te ontwikkelen die professionals versterkt om samen met jongeren en andere partijen te werken aan passend onderwijs en een passende arbeidsmarkt. In deze laatste fase van het project richt de vraag zich op de inzet van ervaringsdeskundigheid en welke vormen van ervaringsdeskundigheid kunnen bijdragen aan passend werk voor jongeren met een ondersteuningsbehoefte. Ervaringsdeskundigheid ontstaat op het moment dat iemand zelf ervaring heeft met bepaalde problemen, reflecteert op deze ervaringen, ervaringskennis heeft verkregen door te leren van ervaringen van anderen en die van zichzelf en vervolgens de vaardigheden heeft opgedaan in een cursus of opleiding om deze ervaringen op een goede manier in te zetten om anderen te ondersteunen in herstel en/of empowerment (Experienced Experts, z.d.). Dit kwalitatief, narratief onderzoek heeft een grote variëteit aan vormen van ervaringsdeskundigheid opgeleverd, middels het uitvoeren van interviews en brainstormsessies. De vormen zijn gerangschikt op basis van vijf niveaus: individueel niveau, groepsniveau, institutioneel niveau, maatschappelijk niveau en onderzoeksniveau (Van Bakel, Van Rooijen, Boertien, Kamoschinski, Liefhebber & Kluft, 2013). Eén van de vormen op individueel niveau is het hanteren van een maatjessysteem. Een ervaringsdeskundige kan gekoppeld worden aan een jongere en hem begeleiden naar werk. Een vorm op groepsniveau is het geven van presentaties aan werkgevers door ervaringsdeskundigen. Het is van belang dat werkgevers goed voorgelicht worden over onder andere de re-integratie-instrumenten die er zijn bij het in dienst nemen van een jongere met een ondersteuningsbehoefte (Cmweb.nl, 2013). In de praktijk blijkt dat deze verschillende vormen lang niet allemaal bekend zijn, laat staan gebruikt worden. Vanuit de literatuur wordt dit door Den Uijl (2017) bevestigd met het feit dat de inzet van ervaringsdeskundigheid nog niet in elk sociaal domein gebruikelijk is. Er kan geconcludeerd worden dat het effectief kan zijn om een overzicht van de verschillende vormen te verspreiden bij diverse organisaties, zodat er meer bekendheid komt binnen deze organisaties over de inzet van ervaringsdeskundigheid. Wanneer de verschillende vormen van ervaringsdeskundigheid ingezet worden in de praktijk, zal dit positieve gevolgen hebben op micro-, meso- en macroniveau. De jongere met een ondersteuningsbehoefte wordt op motiverende manier door de ervaringsdeskundige ondersteund, waardoor de kans op het vinden en behouden van werk wordt vergroot (microniveau). Een ervaringsdeskundige kan laagdrempelige ondersteuning bieden, omdat hij door de soortgelijke ervaringen weet wat de jongere nodig heeft in de weg naar werk (Rietbergen, Mentink & Verkuyl, 1998). Verder kunnen de verschillende vormen van ervaringsdeskundigheid, waaronder het promoten van de jongeren met een ondersteuningsbehoefte, een bijdrage leveren aan de uitvoering van de Wet Banenafspraak (macroniveau). Deze wet heeft als doel om mensen met een arbeidsbeperking aan de slag te helpen bij reguliere werkgevers.
Samen kijken naar het doel van de inzet van een ervaringsdeskundige en samen werken naar een bredere inzet van een ervaringsdeskundige. Alles voor een kansrijke toekomst voor de jongeren met een ondersteuningsbehoefte!