Samenvatting

In deze scriptie zijn de randvoorwaarden en mogelijkheden tot hergebruik van bouwdelen onderzocht. Vervolgens zijn de hieruit voortgekomen aandachtspunten vertaald tot een drietal ontwerpscenario’s en opgenomen in de inhoudelijke uitwerking van het bouwdeelpaspoort.

De aandachtspunten komen in eerste instantie voort uit de pijlers van de circulaire economie/ bouw. Bij circulariteit draait alles om waardebehoud. Niet alleen van het uiteindelijke product, maar van de gehele productieketen. Hier zijn een aantal wegen voor te bewandelen; hergebruik is hier één van. Belangrijk om te beseffen: hergebruik is niet altijd de juiste oplossing tot waardebehoud. Per situatie moet de meest effectieve methode worden bepaald.

Een bouwdeel, ontworpen op hergebruik, kenmerkt zich door: 1. de onvatbaarheid voor aantasting, 2. het vermogen tot vriendelijk verplaatsen en 3. de gewenstheid in meerdere situaties. Door de ontwerpfocus op de toekomst te leggen en het ontwerp integraal te benaderen, worden de beste resultaten verkregen.

In de huidige bouw hebben bouwdelen slechts waarde in één specifieke situatie. In een ander gebouw is het niet toepasbaar en dus niet gewenst. Het bewust ontwerpen van (de verbindingen tussen) bouwdelen op adaptiviteit kan hier verandering in brengen. Het resulteert in een hoge potentiële restwaarde – met (kans op) hergebruik als gevolg. Het overkoepelende thema is dat we gaan werken met standaard bouwdelen (aanbod gedreven) die flexibel in te zetten zijn, in plaats van steeds nieuw maatwerk te leveren.

De frictie die ontstaat bij het ontwerpen op hergebruik – volgens deze zogeheten ‘gestandaardiseerde adaptiviteit’ – en de daardoor veranderende ontwerpvrijheid, maakt hergebruik een lastig vraagstuk. Een omslag in perceptie is benodigd.

In dit beginstadium van de circulaire bouw is het niet realistisch om direct een volledig circulair gebouw op te (kunnen) leveren. Aan de hand van de ontwerpscenario’s kan hergebruik gericht in het ontwerp worden ingebracht. Zo kan het gebouw worden opgedeeld in zones met elk zijn eigen mate van circulariteit.

De mogelijkheden en randvoorwaarden tot hergebruik verschillen per bouwdeel en situatie. De kennis benodigd voor het circulair ontwerpproces is in het bouwdeelpaspoort beschreven. Een open samenwerking tussen onder andere architect, leverancier en gebouwbeheerder is gewenst. Het paspoort faciliteert in deze behoefte. Doordat elke partij zijn/ haar kennis vrij toegankelijk aanbiedt, staan continue, per bouwdeel en situatie, de benodigde handvatten paraat.