Samenvatting

Inleiding:
Jarenlang was het de gewoonte om volwassenen voorafgaand aan een geplande operatie onder een vorm van anesthesie, vanaf middernacht nuchter te houden voor vast voedsel en dranken. Recente richtlijnen geven de aanbeveling voor een soepeler beleid, dat toestaat tot 6 uur voor een geplande operatie nog te eten en tot 2 uur voor de operatie heldere dranken te drinken. Onderzoek laat zien dat deze versoepelde richtlijn in de praktijk nog niet goed gevolgd wordt. Ziekenhuis Gelderse Vallei achtte het van belang om de huidige situatie rondom het nuchterbeleid in kaart te brengen. Daarnaast wilde men graag weten wat de laatste stand van de wetenschap is op het gebied van voedingszorg in de directe preoperatieve periode. Deze scriptie bevat aanbevelingen om voedingszorg in de directe preoperatieve fase van volwassen patiënten te optimaliseren ter bevordering van het postoperatieve herstel.

Methoden:
Het eerste deel van het onderzoek geeft een overzicht van wetenschappelijke publicaties, niet ouder dan 5 jaar, op het gebied van voeding in de directe preoperatieve fase. Onder dit laatste wordt verstaan het voedingspatroon van de patiënt in de 24 uur voorafgaand aan een geplande operatie. In verschillende databases werd gezocht naar publicaties waarin een kortere periode van nuchter zijn werd gehanteerd en het effect daarvan op postoperatieve complicaties. Daarnaast werd gezocht naar studies over de samenstelling van preoperatieve voeding, die een korte periode van nuchter zijn mogelijk maken, zonder verhoging van het aspiratierisico. Ook de wijze van toediening is daarbij onderzocht.
Het tweede deel van deze scriptie beschrijft het huidige preoperatieve nuchterbeleid van Ziekenhuis Gelderse Vallei en een evaluatie van dit beleid in de praktijk.

Resultaten:
Het literatuuronderzoek heeft aangetoond dat bij traumapatiënten de preoperatieve nuchtere fase bekort kan worden tot 45 minuten, indien gevoed wordt in de maag. Het preoperatief gebruik van koolhydraten heeft positieve effecten aangetoond op de postoperatieve herstelperiode. Glutamine en vet kunnen aan een preoperatieve drank toegevoegd worden en ingenomen worden tot 3 uur voor de geplande operatie. Enterale voeding met synbiotica tot 6 uur voor de operatie leidt tot minder infecties bij traumapatiënten. Verhoging van de viscositeit van enterale voeding door toevoeging van fermenteerbare vezels kan terugvloeiing van de maaginhoud in de slokdarm verminderen en zodoende het risico op aspiratie verminderen.
De belangrijkste resultaten van het praktijkonderzoek zijn dat patiënten gemiddeld 14,5 uur nuchter zijn voor vast voedsel en 6 uur voor dranken. Slechts 28% van de patiënten nam als laatst genuttigde drank een koolhydraatrijke drank. De meerderheid nam water.

Conclusies en aanbevelingen:
Patiënten in Ziekenhuis Gelderse Vallei zijn te lang nuchter voor vast voedsel en heldere dranken. Een belangrijke reden hiervoor is de nachtrust voorafgaand aan de operatie in relatie tot de praktische uitvoering van de nuchterrichtlijn. Het gebruik van koolhydraatrijke dranken zou gestimuleerd moeten worden door ZGV. Het gebruik van koolhydraatrijke dranken, waaraan eiwit en vet toegevoegd kan worden, dient verder onderzocht te worden in een vervolgstudie. Er zijn producten op de markt die mogelijk ook perspectief bieden als preoperatieve drank. Te denken valt aan een zuiveldrank, eventueel verrijkt met synbiotica.