Samenvatting

Hoe kunnen we vanuit onzichtbare ervaringen tot nieuwe pedagogische principes in de kunsteducatie komen? Dat is de centrale vraag in dit essay. Vanuit een literaire benadering onderzoek ik hoe onzichtbare ervaringen tot stand komen en hoe je ze herkent. Een leidend begrip dat ik in mijn bronnen ben tegengekomen en dat ik zal pogen te verhelderen, is het begrip osmose, volgens mijn definitie een poreuze verdeling, die een geleidelijke, circulaire uitwisseling tussen verschillende vormen van Zijn mogelijk maakt. Een leidende filosofie is de fenomenologie, die zich leent voor een verheldering van de manier waarop osmose werkt in een ervaring. Om die manier van meerdere kanten te belichten, heb ik de fenomenologische theorieën van filosofen Maurice Merleau-Ponty en Gaston Bachelard, en architect Juhani Pallasmaa gelezen. Deze theoretische argumentatie wordt geconfronteerd met een associatieve en allegorische, artistieke benadering van de onzichtbare ervaring. De artistieke benadering toont aan dat bepaalde kunstenaars met succes de onzichtbare ervaring inzetten om de bezoekers van hun belevingsruimtes onder te dompelen in een atmosfeer die de manier waarop zij de wereld ervaren (tijdelijk) verandert. De confrontatie leidt tot drie mogelijke, kunstpedagogische principes, die ik in dit essay uiteen zal zetten, namelijk: omkering, halfopenheid en spirituele osmose.