Samenvatting

Uit artikel 41 lid 1 Sr volgt dat noodweer inhoudt dat, indien een verdachte wordt aangevallen, hij zichzelf of een ander mag verdedigen tegen de gedragingen van het latere slachtoffer. De enkele vrees voor een onmiddellijk dreigend gevaar is onvoldoende om een noodweersituatie aan te nemen. Is de verdachte eerder aan te merken als veroorzaker van het geweld, of deelt hij de eerste klap uit, dan slaagt een beroep op noodweer niet. Er is dan sprake van een variant van culpa in causa. Uit de zinsnede ‘’geboden door de noodzakelijke verdediging’’ van lid 1 volgt de proportionaliteits- en de subsidiairiteitstoets.
Als de grenzen van de redelijke en noodzakelijke verdediging zijn overschreden dan kan er een beroep worden gedaan op noodweerexces. Dit is enkel mogelijk mits dit overschrijden als onmiddellijk gevolg voortkomt uit een hevige gemoedsbeweging. Die hevige gemoedsbeweging kan bijvoorbeeld bestaan uit angst, vrees, drift of radeloosheid. Noodweerexces voorziet in een dubbele causaliteitseis. Ten eerste dient er sprake te zijn van een hevige gemoedsbeweging die moet zijn veroorzaakt door de aanranding. Ten tweede dient de disproportionele handeling het onmiddellijk gevolg te zijn van die hevige gemoedsbeweging. De centrale vraag van dit onderzoek is als volgt: Welk advies kan worden gegeven aan VIER advocaten met betrekking tot de feiten en omstandigheden die een beroep op noodweer(exces) bij burgers en politieagent doen slagen op basis van wet-, literatuur- en jurisprudentieonderzoek?