Samenvatting

Samenvatting
Tijdens het maandelijks multidisciplinair kinderslikspreekuur in het Wilhelmina Kinderziekenhuis
worden er door de keel-, neus- en oorarts/foniater, de logopediste en de röntgenoloog kinderen
met slikproblemen onderzocht.
Het onderzoek tijdens dit slikspreekuur bestaat uit :
• anamnese
• logopedische functioneel onderzoek
• foniatrisch onderzoek en
• röntgenologisch slikonderzoek
Aan de hand van de resultaten van de onderzoeken krijgen de ouders een advies mee naar huis. In
de meeste gevallen wordt er geen vervolgafspraak gemaakt.
Om na te gaan hoe het de kinderen vergaat die in de periode van januari 2004 tot en met juli 2005
onderzocht zijn, heeft evaluatief onderzoek plaatsgevonden. In het kader daarvan is een evaluatieinstrument
ontwikkeld. Voorafgaand aan de ontwikkeling van dit instrument heeft literatuurstudie
en dossierstudie plaatsgevonden.
Een belangrijke conclusie van de literatuurstudie was dat er nauwelijks publicaties over multidisciplinaire
benadering van slikproblemen bij kinderen zijn. Wel konden (delen van) een aantal instrumenten
als basis of inspiratiebron dienen voor het ontwikkelen van het evaluatie instrument.
In de dossierstudie zijn de dossiergegevens (medische gegevens en gegevens over de voedingssituatie
ten tijde van het slikspreekuur) over de beginsituatie van 25 kinderen geïnventariseerd en
geordend. Alle relevante gegevens zijn in een inventarisatieformat gezet met parameters, zodat het
in kaart brengen van veranderingen in de slikproblematiek mogelijk zou zijn.
Voor het evaluatie-instrument is vervolgens een selectie van de items (parameters) uit het
inventarisatieformat, omgezet in vragen die qua inhoud en taal pasten bij de kennis van de ouders).
Deze vragen werden opgenomen in een oudervragenlijst: het evaluatieformulier, waarmee de
eindsituatie in kaart kon worden gebracht. Vervolgens zijn er, in overleg met het slikteam, vragen
over kwaliteit van leven, vragen over beleving van het slikonderzoek door ouder en kind en vragen
over het wel of niet opvolgen van het meegekregen advies toegevoegd aan het evaluatieformulier.
Dit formulier kon zowel schriftelijk als digitaal ingevuld worden door de ouder(s) of verzorger(s) van
de kinderen.
Van parameters waarvan geen gegevens over de beginsituatie bekend waren uit de dossiers, zijn
deze alsnog door middel van de vragenlijst geïnventariseerd. Er is getracht alle vragen eenduidig,
concreet, eenvoudig en neutraal te formuleren.
Er is vooral gekozen voor meerkeuzevragen, waarbij aan de verschillende antwoordmogelijkheden
een score gekoppeld was om de uitkomsten van de evaluatie inzichtelijker en meetbaar te maken.
Aan de items die betrekking hebben op het soort slikproblematiek, is ook een weging toegekend,
zodat er onderscheid gemaakt kon worden tussen ernstige slikproblemen en minder ernstige
slikproblemen. Bij open vragen zijn de antwoorden geïnterpreteerd of werden deze als tekst
weergegeven in de evaluatie.
Vragen in het evaluatieformulier werden in de volgende categorieën ondergebracht:
• Persoonlijke gegevens
• De voeding van uw kind op dit moment
• Problemen rond de voeding
• Dagelijkse activiteiten
• Algemene toestand van uw kind sinds het slikspreekuur
• Beleving van het slikspreekuur
• Aanpak na het slikspreekuur
71
De evaluatie is uitgevoerd op basis van de 13 formulieren die ingevuld terugkwamen. Daarbij
werden de gegevens uit de evaluatieformulieren vergeleken met de gegevens van de beginsituatie
uit de dossiers.
Voor wat betreft de voedingssituatie bleek deze gemiddeld niet voor- of achteruit te zijn gegaan. Bij
een evaluatie van elk kind afzonderlijk zijn wel verschillen gevonden.
Bij evaluatie van aanwezige voedingsproblemen bleek dat er van de gemiddeld tien
voedingsproblemen die (per kind) uit de dossiers kwamen, gemiddeld vier verdwenen, twee
afgenomen, drie hetzelfde gebleven en één toegenomen zijn.
De kwaliteit van leven van de kinderen, is volgens de meeste ouders verbeterd en de meeste ouders
en kinderen hebben het slikspreekuur positief beleefd.
Er zijn naar aanleiding van het, op het slikspreekuur gegeven, advies gemiddeld 2 à 3 stappen
ondernomen in het beleid ten aanzien van de slikproblematiek. Alle ouders hebben tenminste één
advies opgevolgd.
Er lijkt een positief verband te bestaan tussen de opvolging van adviezen en de verandering in de
slikproblematiek. Ook lijkt er een positief verband te zijn tussen de verandering in slikproblematiek
en de kwaliteit van leven. Of er een direct verband is tussen de opvolging van adviezen en de
kwaliteit van leven is niet duidelijk. Verrassend was, dat er geen verband gevonden werd tussen
aanpassing van de voedselconsistentie en verandering in de slikproblematiek. Ook tussen de
beleving van het slikspreekuur en de opvolging van adviezen lijkt geen verband te bestaan.
Om prospectief onderzoek in de toekomst mogelijk te maken, is uit het evaluatieformulier een
protocol ontwikkeld, bestaande uit 3 formulieren die gezamenlijk twee evaluatie-instrumenten
vormen. Met dit protocol is een bijdrage geleverd aan de standaardisatie van gegevensinventarisatie
en evaluatie.
Door ouders, voorafgaand aan het slikspreekuur en een half jaar later, dezelfde specifieke vragen te
laten beantwoorden, in plaats van gebruik te maken van gegevens uit dossiers, zijn de uitkomsten
beter vergelijkbaar, meetbaar en betrouwbaarder. De vorm en inhoud van het evaluatieformulier
zijn aangepast om tot een geschikt protocol te komen. Zo word in het protocol bijvoorbeeld, de
beleving van het slikspreekuur in een aparte enquête, kort na het spreekuur, bevraagd. Dit is het
formulier ‘Enquete slikspreekuur’. De twee andere formulieren zijn: ‘Vragenformulier (T0)’ en
‘Vragenformulier (T1)’. Samen vormen zij een tweede evaluatie-instrument waarmee respectievelijk
de beginsituatie en de eindsituatie met betrekking tot de slikproblematiek en de invloed daarvan op
het kind, in kaart kunnen worden gebracht.
Met behulp van het protocol bestaande uit de drie formulieren die voor specifieke doeleinden en
afnamemomenten zijn ontworpen, kan de benodigde informatie verkregen worden en kunnen
groepen kinderen in de toekomst met elkaar vergeleken worden.