Samenvatting

Er zijn in de huidige maatschappij nog steeds veel misvattingen over hoogbegaafdheid. Er is vaak een verkeerd beeld rondom hoogbegaafdheid waarbij wordt verwacht dat vanwege de hoge intelligentie hoogbegaafden ‘het gaan maken’ in het leven (Corten, 2019; Kieboom, 2015). Dit is een verkeerd beeld omdat hoogbegaafdheid meer is dan alleen intelligentie en dit ‘meer’ vaak tot problemen kan leiden. In een onderzoek om te kijken hoeveel jongvolwassenen in aanraking komen met hulpverlening komt naar voren dat maar liefst 84% op jonge leeftijd al met psychische problemen kampt en wel zodanig ernstig dat een groot aantal onder behandeling is bij de ggz. 87% geeft hierbij aan dat hoogbegaafdheid een rol speelde in hun problematiek (Emans, 2017). Problemen die worden genoemd zijn: eenzaamheid, sociale isolatie, ‘anders’ zijn, gedragsproblemen (snel boos, driftbuien, verdrietig, somber, moe door veel piekeren), faalangst, perfectionisme, neiging tot aanpassen, hooggevoeligheid, vastlopen in het schoolsysteem, onbegrip en gebrek aan erkenning en misdiagnoses (Emans, 2017).

De doelstelling van het onderzoek is onderzoeken op wat voor manier beeldende therapie ondersteunend kan zijn tijdens de identiteitsontwikkeling van hoogbegaafde adolescenten, zodat er een grotere kans ontstaat op het ontwikkelen van een positieve identiteit. Er is op dit moment weinig passend beeldend aanbod voor hoogbegaafde adolescenten. Door middel van dit onderzoek kan er meer duidelijkheid ontstaan over wat er al bekend is binnen de beroepsgroep over het werken met hoogbegaafde adolescenten, wat kan leiden tot een verbetering van het aanbod voor hoogbegaafde adolescenten die beeldende therapie volgen.
Het eindproduct is een folder voor zowel hulpverleners als de doelgroep zelf waarin duidelijk wordt op welke manier beeldende therapie een bijdrage kan leveren tijdens de identiteitsontwikkeling van hoogbegaafde adolescenten. De focus ligt op kwalitatief behoefte-onderzoek omdat het een relatief nieuwe doelgroep is binnen vaktherapie en eerst duidelijk moet worden wat er wordt gedaan en wat werkt.

Uit het onderzoek blijkt dat het ervaringsgerichte karakter van beeldende therapie ervoor zorgt dat hoogbegaafde adolescenten nieuwe ervaringen aan kunnen gaan in het materiaal. De emotionele laag kan via het materiaal aangegaan worden zonder dat het cognitieve-luik overheerst. Hierdoor kunnen onderliggende kenmerken zoals perfectionisme, rechtvaardigheidsgevoel, hoogsensitiviteit, een kritische instelling, de overgevoeligheden beschreven door Dąbrowski en alle problemen die hieruit voortkomen worden bekeken, ervaren en gevoeld. Waardoor er beter begrip ontstaat over zichzelf, zijn/haar kwaliteiten en valkuilen wat de identiteitsontwikkeling ondersteunt. Daarnaast kan beeldende therapie de aangeboren creativiteit en verbeeldingskracht van de hoogbegaafde adolescent aanspreken en versterken, wat de identiteitsontwikkeling ten goede komt. Verder sluit beeldende therapie in grotere mate aan bij de eigenschappen en kenmerken van de doelgroep dan cognitieve therapie. De kans van slagen wordt hierdoor positief bevorderd.