Samenvatting

Files zijn aan de orde van de dag. Aan de hand van het file oorzaak diagram van 2003 valt te concluderen dat 70% van de files ontstaan in de ochtend- en avondspits. Het aantal files veroorzaakt door wegwerkzaamheden in de directie Utrecht in 2003 ligt op 7% van het totaal aantal files. Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat het gaat om files veroorzaakt door wegwerkzaamheden die direct aan de weg worden uitgevoerd. Andere werkzaamheden naast de weg of een tijdelijke verminderde capaciteit van de weg worden niet in deze categorie geregistreerd. Het percentage files door wegwerkzaamheden ligt in werkelijkheid hoger.
De files veroorzaakt door een ongeval in de directie Utrecht was in 2003 11%, dit is inclusief kijkfiles.

Het fileprobleem heeft grote economische gevolgen voor de maatschappij. Een maat om de economische gevolgen van vertragingen uit te drukken is het aantal VoertuigVerliesUren (VVU). Het aantal VVU’s is in 2000 opgelopen tot 45 miljoen uur op het hoofdwegennet.
Aan extra te maken reistijd zijn kosten verbonden. De eindsom hiervan is dat het fileprobleem in 2000 de maatschappij circa 650 miljoen euro heeft gekost en naar schatting zal dit in 2020 circa 1700 miljoen euro zijn.

De oplossingen voor dit probleem zijn te vinden in het vergroten van de capaciteit van de wegen in het hoofdwegennet, die te kampen hebben met congestievorming, of het verkleinen van de vraag. Deze laatste is geen politieke keuze, de politiek kiest voor het vergroten van de capaciteit.
Vergroting van de capaciteit door extra asfalt geeft veel problemen, doordat deze oplossing erg duur is en omdat hier langdurige procedures voor nodig zijn.

Een andere oplossing is het beter benutten van de huidige weg tijdens de periodes dat de capaciteit niet meer toereikend is (ochtend- en avondspits).
Een betere benutting kan door het creëren van een dynamische extra rijstrook (spits-, plus- en wissel- en bufferstrook), of maatregelen te nemen om een onregelmatige verkeersafwikkeling tegen te gaan (toeritdosering, verkeerssignalering en inhaalverbod). Dit zijn maatregelen die door relatief kleine aanpassingen aan de weg ingesteld kunnen worden.

In de komende jaren zullen veel benuttingprojecten, ook wel binnen RWS zsm-projecten genoemd, uitgevoerd worden. De wegwerkzaamheden die bij deze projecten noodzakelijk zijn zullen extra hinder veroorzaken, doordat wegen gedeeltelijk of geheel afgesloten zullen worden.
De wegwerkzaamheden rond zsm projecten worden meestal gecombineerd met groot onderhoud aan de weg, dit om te voorkomen dat de wegen meerdere keren achter elkaar worden afgesloten.
De werkzaamheden tijdens een benuttingsproject gecombineerd met groot onderhoud bestaan in grote lijnen uit het vervangen van het asfalt, het aanbrengen van bebording, markering, detectielussen en het aanpassen van de geleiderail.

Om het verkeer langs de werkzaamheden te leiden en de veiligheid van de wegwerkers en weggebruikers te garanderen zal er tijdens de werkzaamheden een afzetting geplaatst worden. Bij zsm en groot onderhoud projecten zijn er drie categorieën afzettingen mogelijk, namelijk:
• Contraflow: Dit systeem houdt in dat er een rijbaan over grotere lengte over de gehele breedte wordt afgezet. Het verkeer wordt hierbij naar de andere rijbaan geleid via een doorsteek in de middenberm. Het verkeer dat hierbij op de andere rijbaan komt, wordt hierbij afgeschermd d.m.v. een tijdelijke barrier.
• WRA: Het afwisselend statisch afzetten van rijstroken in een verkeersluwe periode, `s nachts of bijvoorbeeld in het weekend.
• Totale afsluiting: De weg wordt baanbreed afgesloten en het verkeer wordt hierbij omgeleid over andere wegen van het hoofdwegennet.

Deze afzettingsvarianten hebben allemaal voor- en nadelen. De toepassing van een systeem zal ook vaak zeer traject afhankelijk zijn.
Rijkswaterstaat als wegbeheerder, zal voordat de wegwerkzaamheden starten, willen weten wat de gevolgen zijn voor het verkeer.
Daarom wordt er voordat het contract opgesteld wordt eerst onderzocht welke afzettingsvarianten er niet toegepast kunnen worden tijdens de uitvoering van de werkzaamheden. De uitsluiting van toepassing kan zijn omdat een variant teveel hinder veroorzaakt voor het verkeer of omdat een variant technisch niet haalbaar is.
Dit onderzoek wordt samengevat in een mobiliteitsplan. Het eindproduct van het mobiliteitsplan is een aanbeveling van een afzettingsvariant. Deze aanbevelingen zijn gericht aan de rolhouders binnen Rijkswaterstaat. Deze rolhouders zullen de aanbevelingen tot zich nemen en indien dit nodig is een aantal varianten uitsluiten van toepassing. De uitsluiting van varianten wordt in het contract vermeld.