Samenvatting

Een steeds meer voorkomend gegeven in de architectuur is het toepassen van een binnenruimte als losstaand volume, binnen een gebouw. Het volume werkt als een onafhankelijk orgaan met een centrale functie in het gebouw (het lichaam): 'een lichaamsvreemd volume'. Het volume wekt, door de architectonische werking, het gevoel op de ruimte binnengedrongen te zijn: een 'Space Invader'. De omhulling, de ruimte scheidende schil, werkt als een schild tussen twee functies: een 'Space Shield'.

Een Space Shield is de bouwkundige omhulling van een Space Invader met een hoge architectonische waarde.

Het renovatieproject, in opdracht van stichting Novum, voor de revitalisatie en uitbreiding van de huidige huisvesting Visio in Huizen, bevat een onderdeel dat is te typeren als een Space Invader: het Auditorium. Het Auditorium 'zwevend' in het Bijeenkomstgebouw van de nieuwe situatie van het complex Visio, is in eerste instantie bedoeld voor intern gebruik van Visio maar is eveneens commercieel verhuurbaar voor externe gebruikers. Het betreft daarom een ruimte waaraan hoge prestatie-eisen worden gesteld, zowel in architectonisch als in technisch opzicht. Het vormontwerp is organisch, vergelijkbaar met de vorm van een cocon (zie tekeningen bijlage 1). De 'gaafheid' van de vorm is afhankelijk van de afwerking van de ruimte, zowel in de ruimte als het buitenoppervlak. Daarnaast is de technische (bouwkundige) prestatie voor een groot deel afhankelijk van de omhulling. Dit stelt hoge eisen aan de schilconstructie, die aan een groot aantal criteria moet voldoen. Vanuit de vraag van het architectenbureau wordt onderzocht in welke mate de ontwerpvorm van het Auditorium haalbaar is en er wordt onderzocht in wat voor een omhulling dat mogelijk wordt aan de hand van de probleemstelling:

In hoeverre is het haalbaar in de schil van het Auditorium het gewenste vormeffect te bereiken?

Om deze stelling te kunnen oplossen is allereerst een schilprincipe nodig, deze is als volgt, gebaseerd op de gelaagdheid van de scheidingsconstructie: 'binnenafwerking- vulling- buitenafwerking'. Aan de hand van dit schilprincipe, het ontwerp en het skelet van het Auditorium wordt het haalbaarheidsonderzoek in fasen gedaan. Uiteindelijk volgt hieruit een advies voor de Space Shield van het Auditorium, waardoor het mogelijk wordt de haalbaarheid te bepalen. De Space Shield is een schiladvies waarbij optimaal voldaan wordt aan alle eisen, gericht op de vormhaalbaarheid en niet op het materialiseren. Aan de hand van de gegevens uit het onderzoeksrapport en het schiladvies, wordt het proces van de uiteindelijke scheidingsconstructie van het Auditorium versneld, met in achtneming van het schiladvies.

Gedurende FASE 1 van de afstudeerperiode zijn alle gegevens verzameld en vastgelegd die van belang zijn voor het voltooien van het onderzoek. Allereerst is dit het formuleren van alle uitgangspunten en de beoordelingscriteria voor het toetsen van de schil, opgesteld aan de hand van het ontwerp, het Bouwbesluit en het Programma van Eisen van de opdrachtgever. We onderscheiden de architectonische criteria en de technische (bouwkundige) criteria. FASE 1 is de meest intensieve fase van het onderzoeksrapport en zal dienen als naslagwerk voor het architectenbureau om na het onderzoek het uiteindelijke schilontwerp te kunnen toetsen. Tevens wordt in deze eerste fase van het onderzoek een aantal voor de vorm toepasbare materiaaltypen gedefinieerd, gebaseerd op producten, materiaalsoorten en praktijkvoorbeelden. Deze materiaaltypen geven de vormmogelijkheden aan van de zichtbare lagen, binnen- en buitenlaag, van de omhulling van het Auditorium. Dit zijn drie materiaaltypen voor de afwerkingslagen:

1. een vloeiende afwerking: een vloeiend oppervlak van het Auditorium is mogelijk;
2. afwerking in kleine elementen: de vorm is benaderd door het combineren van 'kleine vlakjes';
3. een afwerking in grote elementen: de vorm is herkenbaar door het aaneenschakelen van 'grote vlakken'.

Deze materiaaltypen voor zowel de binnen- als de buitenafwerking in de schilopbouw, bieden bepaalde mogelijkheden met betrekking tot de gestelde beoordelingscriteria. De vullinglaag is afhankelijk van de prestaties van de twee andere lagen. Hiervoor kan geen materiaaltype worden gegeven, maar is in een later stadium, na dit stadium pas toetsbaar. De in dit onderzoek toepasbare, controleerbare beoordelingscriteria worden samengevat ten behoeve van de volgende fase.

In FASE 2 wordt het nu mogelijk, aan de hand van het combineren van materiaaltypen, een aantal schilpakketten op te stellen. Deze worden aan de hand van de toepasbare beoordelingscriteria gefilterd en teruggebracht tot drie basisschilpakketten. Dit zijn de scheidingsconstructies, opgebouwd uit lagen die de meeste mogelijkheden bieden voor toepassing op het Auditorium. Dit is een globale filtering van de schilpakketten, op basis van de opgedane kennis en inzicht gedurende het onderzoek. De schilmogelijkheden zijn:

• Basisschilpakket 1: Vloeiend binnenoppervlak/ vulling/ vloeiend buitenoppervlak.
• Basisschilpakket 2: Kleine elementen binnenoppervlak/ vulling/ kleine elementen buitenoppervlak.
• Basisschilpakket 3: Kleine elementen binnenoppervlak/ vulling/ grote elementen buitenoppervlak.

FASE 3 bestaat uit het geven van het advies voor het schilpakket: de Space Shield. Er kan worden gesteld dat Schilpakket 1 het meeste potentie biedt voor het voldoen aan de technische eisen. Doorslaggevend is echter, dat de schiluitvoering voldoet aan de vormcriteria en ook gunstig is voor de kostentechnische haalbaarheid, gezien de mogelijkheden die er in de praktijk mogelijk zijn. (Het proces van het afstudeeronderzoek is in bijlage 2 weergegeven in een doorstroomschema.)

Het resultaat van het gehele onderzoek is er te concluderen dat FASE 1 het meest representatieve onderdeel is van het onderzoek. Het formuleren en de verslaggeving van alle van toepassing zijnde beoordelingscriteria met de bijbehorende theorie, is intensief gebeurt. Het resultaat is dan ook een uitgebreide verslaggeving van alle relevante, benodigde aspecten om de totale scheidingsconstructie te kunnen opstellen en toetsen, wanneer materiaalkeuzen zijn gemaakt. Het advies kan daarmee in acht genomen worden. Uiteraard is het uiteindelijke materialiseren van de scheidingsconstructie doorslaggevend op de te maken keuzen. Er kan in ieder geval aan de hand van de FASE 1 en 2 gesteld worden dat de ontwerpvorm haalbaar is. Hiervoor voldoet de Space Shield (basisschilpakket 1) het beste en zijn basisschilpakketten 2 en 3 goede alternatieven, toepasbaar op de omhulling van het als Space Invader beschouwde Auditorium.