De grootste kennisbank van het HBO

Inspiratie op jouw vakgebied

Vrij toegankelijk

Terug naar zoekresultatenDeel deze publicatie

Eenzijdige aanpassing van arbeidsvoorwaarden door de werkgever. Een onderzoek naar de juridische ruimte van een werkgever om eenzijdig arbeidsvoorwaarden aan te passen.

Rechten: Alle rechten voorbehouden

Eenzijdige aanpassing van arbeidsvoorwaarden door de werkgever. Een onderzoek naar de juridische ruimte van een werkgever om eenzijdig arbeidsvoorwaarden aan te passen.

Rechten: Alle rechten voorbehouden

Samenvatting

Bij het eenzijdig wijzigen van arbeidsvoorwaarden spelen aspecten van het algemene overeenkomstenrecht en het arbeidsrecht een belangrijke rol. Het belangrijkste aspect van het algemene overeenkomstenrecht is de verbindende kracht van overeenkomsten, ofwel, wat je afspreekt moet je nakomen. De essentie van het arbeidsrecht is dat het een middel is tot ongelijkheidscompensatie, de zwakkere werknemer wordt beschermd tegen de sterkere werkgever. De arbeidsovereenkomst is echter geen statische overeenkomst. Een werknemer maakt deel uit van een dynamisch geheel: de onderneming. Deze is onderhevig aan invloeden van buitenaf en de relatie van de werknemer met de onderneming is daaraan eveneens onderhevig. Uitgangspunt bij een arbeidsovereenkomst blijft dat gemaakte afspraken moeten worden nagekomen, maar de werknemer moet wijzigingen in zijn overeenkomst accepteren als de werkgever zwaarwegende belangen heeft.

Arbeidsvoorwaarden zijn te verdelen in drie categorieën: primaire, secundaire en tertiaire. Voor primaire arbeidsvoorwaarden geldt dat de werkgever sterkere argumenten moet hebben dan secundaire of tertiaire, indien hij deze eenzijdig wil wijzigen. Arbeidsvoorwaarden komen tot stand via de individuele arbeidsovereenkomst, CAO’s en personeelsgidsen. Ongeveer 84 % van alle werknemers in Nederland valt onder een CAO. De OR speelt een belangrijke rol bij de totstandkoming van een aantal arbeidsvoorwaarden, omdat zij instemmingsplichtig is voor een aantal benoemde regelingen in de WOR. Deze instemmingsplicht vervalt als deze regelingen bij CAO zijn geregeld. Recentelijk zijn drie ontwikkelingen te ontdekken. De rol van de OR bij totstandkoming van voorwaarden groeit, veel werkgevers sluiten een ondernemings-cao en de wettelijk ongeregelde bedrijfsregeling wordt steeds belangrijker.

Er zijn verschillende juridische grondslagen voor het eenzijdig wijzigen van arbeidsvoorwaarden. De drie belangrijkste zijn het goed werknemerschap uit artikel 7:611 BW, het eenzijdig wijzigingsbeding van 7:613 BW en de derogerende (beperkende) werking van de redelijkheid en billijkheid van 6:248 lid 2 BW. Bij deze drie gronden speelt het goed werkgeverschap, eveneens uit 7:611 BW, een belangrijke rol. Indien de werkgever zich procedureel niet goed heeft gedragen komt hij niet toe aan eenzijdige wijziging. De drie grondslagen hebben volgens de Hoge Raad in beginsel allen een eigen toepassingsgebied. Artikel 7:611 BW is vooral bedoeld voor wijzigingen in individuele gevallen, artikel 7:613 BW vooral voor collectieve wijzigingen waarbij de werkgever een wijzigingsbeding is overeengekomen en 6:248 BW voor collectieve wijzigingen waarbij de werkgever geen wijzigingsbeding is overeengekomen. Lagere rechters gebruiken de drie grondslagen echter door elkaar. Hierdoor ontstaat rechtsonzekerheid en het bemoeilijkt advisering over het onderwerp.

De wetsartikelen hebben allen een eigen toets waaraan de werkgever moet voldoen bij het wijzigen van arbeidsvoorwaarden. De toets van 7:611 BW, ook wel het Taxi Hofman-criterium genoemd (naar het gelijknamige arrest van de Hoge Raad) luidt als volgt: heeft de werkgever een redelijk voorstel gedaan vanwege gewijzigde omstandigheden op het werk, die aanleiding geven tot het doen van een voorstel tot wijziging van arbeidsvoorwaarden? Een voorstel is redelijk als er rekening is gehouden met de belangen van de werknemer. De toets van 7:613 BW luidt: is er een eenzijdig wijzigingsbeding schriftelijk overeengekomen met de werknemer en is er sprake van zwaarwichtig belang dat belangrijker is dan het belang van de werknemer? De werkgever heeft een rechtsvermoeden van een zwaarwichtig belang als hij overeenstemming over de wijziging heeft bereikt met de OR. De toets van 6:248 BW is dat een arbeidsvoorwaarde gewijzigd mag worden als het onaanvaardbaar is dat deze ongewijzigd in stand blijft. Onaanvaardbaar betekent hier dat het voortbestaan van de werkgever gevaar loopt.

Het is voor een werkgever even moeilijk om te voldoen aan de toets van 7:611 BW en 7:613 BW. Gewijzigde omstandigheden zijn ongeveer hetzelfde als zwaarwichtige belangen. Het gaat daarbij om bedrijfseconomische en organisatorische omstandigheden. Op individueel niveau spelen vooral (dis)functioneren, ziekte en misdragingen een rol. De toets van 6:248 BW is zwaarder, niet snel zal instandhouding van een bestaande arbeidsvoorwaarde onaanvaardbaar zijn. Bij de drie toetsen is de door de werkgever gevolgde procedure belangrijk. Gevoerd overleg met de werknemer of OR, overgangsregelingen en dossiervorming zijn belangrijke voorwaarden om tot eenzijdige wijziging over te kunnen gaan. Indien de werkgever niet aan deze voorwaarden voldoet is de kans erg groot dat hij in een procedure bij de rechter het onderspit delft. Bij artikel 6:248 BW speelt de instemming van de OR met de beoogde wijziging geen rol bij de beoordeling door de rechter.

Fortis Bank regelt haar arbeidsvoorwaarden in de individuele arbeidsovereenkomst, ondernemings-cao, personeelsgids en Sociaal Plan. De CAO, de personeelsgids en het Sociaal Plan zijn van toepassing op alle werknemers van Fortis Bank. De instemmingsplicht van de OR is grotendeels vervallen, omdat Fortis Bank deze onderwerpen heeft geregeld bij CAO. Wel voert Fortis Bank veel overleg met de OR en vakbonden over wijzigingen van arbeidsvoorwaarden. In de arbeidsovereenkomst en de personeelsgids houdt Fortis Bank zich het recht voor arbeidsvoorwaarden eenzijdig te wijzigen. Zij haakt aan bij de terminologie van 7:613 BW. De arbeidsvoorwaardenregeling van Fortis Bank is op het gebied van eenzijdige wijziging van arbeidsvoorwaarden in lijn met wet en jurisprudentie.

Toon meer
OrganisatieHogeschool Utrecht
OpleidingIvR HBO Rechten
AfdelingRecht
Datum2009-05-16
TypeBachelor
TaalNederlands

Op de HBO Kennisbank vind je publicaties van 26 hogescholen

De grootste kennisbank van het HBO

Inspiratie op jouw vakgebied

Vrij toegankelijk