Samenvatting

Beheersmaatschappij Hegeman Nijverdal B.V. (Hegeman) merkt dat vanuit de markt steeds vaker wordt gevraagd om toepassing van BIM in bouwprojecten. Met name overheidsopdrachtgevers stellen deze eis bij verstrekking van opdrachten. Hegeman wil blijven meedingen naar deze opdrachten, daarom is binnen Hegeman een BIM-stuurgroep opgericht. Deze heeft als doel een verkenning te doen naar de mogelijkheden van BIM voor Hegeman en de implementatie van BIM in het Hegeman-concern. Dit onderzoek is uitgevoerd in het verlengde van deze verkenning en heeft tot doel werkwijzen in BIM-processen vast te stellen voor Hegeman.
Voor de uitvoering van dit onderzoek is gestart met een literatuurstudie naar de essentie van de BIM-methodiek en de plaats die deze kan innemen in het bouwproces. Met de resultaten hiervan is het theoretisch kader geschetst. Vervolgens is de huidige situatie van Hegeman beschreven. Middels interviews en gesprekken is de positie van Hegeman in het bouwproces vastgesteld en is onderzocht welke ervaring het Hegeman-concern heeft met BIM en wat de toekomstvisie is op dit gebied. De resultaten van deze twee studies zijn in het derde deel van dit onderzoek gebruikt als uitgangspunt voor het beschrijven van een praktisch kader. Aan de hand van praktijkcases is onderzocht hoe BIM in de praktijk wordt toegepast. De bevindingen van het onderzoek zijn ten slotte geanalyseerd waarbij voor Hegeman is vastgesteld hoe BIM-processen dienen te worden ingericht en welke plaats Hegeman hierin dient in te nemen. In het kader van dit onderzoek is tevens een bedrijfsspecifiek BIM-protocol opgesteld, naast een checklist die is te gebruiken voor beoordeling van de kwaliteit van aangeleverde 3D-modellen.
Bij toepassing van de BIM-methodiek wordt het bouwproces ondersteund door een informatiemodel. De basis van dit 3D-informatiemodel is een 3D-model waaraan allerhande informatie is te koppelen. In het 3D-informatiemodel zijn verder alle documenten op te nemen die van belang zijn voor het bouwproces. Door optimalisatie van het 3D-model zijn bouwfouten al in de ontwerpfase op te sporen en te verhelpen. Door centralisering en beter bereikbaar maken van informatie is betere communicatie tussen projectpartners te realiseren. BIM heeft hiermee de potentie samenwerking in bouwprojecten te bevorderen. Daarnaast is op het 3D-model een groot scala aan softwarematige analyses en berekeningen uit te voeren, waarmee het bouwproces en met name het ontwerpproces zijn te ondersteunen.
In projecten op basis van traditionele contracten is de potentie van BIM door Hegeman niet volledig te benutten. Indien ten behoeve van dergelijke projecten een of meerdere 3D-modellen worden aangeleverd is Hegeman voor de toepassing van BIM afhankelijk van de kwaliteit van deze modellen. In de meeste gevallen zijn dan aanpassingen aan de 3D-modellen vereist of is zelfs opzetten van een nieuw 3D-model benodigd. Hierdoor neemt de rendabiliteit van BIM af. Vanwege de ontwerpinvloed en de vroege betrokkenheid van Hegeman in Design&Build (DB) projecten is de toepassing van BIM hiervoor beter geschikt. In deze projecten is door Hegeman te sturen op een bruikbaar 3D-model en komen de voordelen van een beter afgestemd ontwerp grotendeels voor rekening van Hegeman. Hiervoor is echter wel een goede voorbereiding nodig, waarbij gezamenlijk met de overige projectpartners de doelstellingen voor BIM-toepassing worden vastgesteld. Op basis daarvan wordt de inrichting van het BIM-proces bepaald en worden afspraken gemaakt over de inhoud en opbouw van 3D-modellen. Het is van belang dat de opdrachtnemende Hegeman-werkmaatschappij hierin de leiding neemt en daarvoor een BIM-coördinator aanstelt, die ook het BIM-proces leidt. Het proces dient te worden vastgelegd in een BIM-protocol, dat verstrekt wordt aan alle projectpartners. In het kader van dit onderzoek is voor Hegeman een bedrijfsspecifiek BIM-protocol opgesteld dat per project dient te worden aangepast.
In het BIM-proces worden afhankelijk van de vastgestelde doelstellingen verschillende aspectmodellen geproduceerd. Deze worden onderling afgestemd middels afstemmingsbesprekingen. Het is van groot belang van alle aangeleverde 3D-modellen de kwaliteit te controleren. Naast de gebruikelijke clash-controles is hiervoor binnen dit onderzoek een model-checklist opgesteld. Ook 3D-modellen in projecten op basis van traditionele contracten dienen op deze wijze te worden beoordeeld. Binnen Hegeman is Hodes Bouwsystemen in te schakelen als bouwkundig modelleerbureau. In de toekomst is voor de constructieve engineering van ontwerpen en het opzetten van constructieve aspectmodellen een beroep te doen op het ontwerpbureau van Hegeman Beton- en Industriebouw.
Ten behoeve van een efficiënte en effectieve toepassing van de BIM-methodiek door Hegeman is aanbevolen het opgestelde BIM-protocol en de model-checklist in de praktijk te toetsen en door te ontwikkelen. Verder dient Hegeman zich te oriënteren op een goede model-checker voor het beoordelen van modellen en is aanbevolen de coderingssystematiek in de toekomst te worden afgestemd op 5D-calculeren. Tevens is een vervolgonderzoek doen naar de invloed van BIM op interne bedrijfsprocessen en de juridische kanten van BIM van waarde voor de toepassing van BIM door Hegeman. Ten slotte is aanbevolen dat Hegeman, indien de nationale BIM-ontwikkeling dit toelaat, zoveel mogelijk stuurt op toepassing van 'open BIM'.