Samenvatting

Op de afdeling Wonen van SRK Rechtsbijstand behandelen rechtshulpverleners regelmatig dossiers over onrechtmatige hinder in het burenrecht. Momenteel besteden zij veel tijd aan verzamelen van relevante informatie over dit onderwerp. De onderwerpen geluidshinder en ontneming van licht en/of lucht komen regelmatig voor bij SRK. Het arrest van de Hoge Raad van 21 oktober 2005 biedt een richtlijn voor de toekenning van onrechtmatige hinder, maar laat een grijs gebied over in welke feiten en omstandigheden onrechtmatige hinder wel of niet van toepassing is.
De centrale vraag van dit onderzoek is: Wat leidt volgens jurisprudentieonderzoek tot geluidshinder en ontneming van licht en lucht, zodat rechtshulpverleners van SRK Rechtsbijstand hun cliënten kunnen adviseren of er wel of geen sprake is van onrechtmatige hinder in de zin van artikel 5:37 BW?
Het doel van het onderzoek is het overzichtelijk maken van de feiten en omstandigheden waarin geluidshinder en ontneming van licht en/of lucht in de zin van art. 5:37 BW worden toegekend door rechters, zodat rechtshulpverleners van SRK de dossiers efficiënter kunnen behandelen. Voor dit onderzoek is gebruik gemaakt van jurisprudentieonderzoek. Deze methode is gekozen, omdat de rechtshulpverleners willen weten hoe rechters oordelen over onrechtmatige hinder. Momenteel besteden zij veel tijd in het zoeken naar de juiste jurisprudentie. Het analyseren van uitspraken is de aangewezen methode om de rechtshulpverleners een hulpmiddel te bieden bij dit probleem. De verzamelde jurisprudentie is in schema’s genoteerd met de daarbij behorende resultaten van de analyses.
Uit het jurisprudentieonderzoek gericht op geluidshinder blijkt dat er in elf gevallen wel sprake was van onrechtmatige hinder en in veertien gevallen geen sprake was van onrechtmatige geluidshinder. De omvang, ernst en de duur van de hinder gaven in veel gevallen de doorslag tot toekenning van onrechtmatige hinder. Daarbij gaven partijen aan dat de verstoring van het woongenot en slaapproblemen de gevolgen waren van de hinder. Daarentegen overwogen rechters in deze zaken dat de getroffen maatregelen van partijen en de subjectiviteit van het bewijs de toekenning van onrechtmatigheid weerhielden.
Uit het jurisprudentieonderzoek gericht op ontneming van licht en/of lucht blijkt dat er in vijf gevallen wel sprake was van onrechtmatige hinder en in twintig gevallen geen sprake was van onrechtmatige hinder. Voor rechters waren de aard (permanent karakter) van uitbouwen en de gedragingen van de veroorzakers van belang in de toekenning van onrechtmatige hinder. Partijen beargumenteerden in veel zaken dat de waardevermindering van de woning een gevolg was van de verminderde lichtinval. Daarentegen beargumenteerden de veroorzakers het belang van de uitbouw, de bosrijke omgeving en het sterfgevaar van bomen door het snoeien ervan. Rechters beaamden deze argumenten in veel gevallen en overwogen ook de bewuste keuzes van de benadeelden om te verhuizen.
Uit de jurisprudentie analyse is gebleken dat er geen rode draad is te vinden in het oordeel van rechters. Daarentegen zijn er wel omstandigheden die de doorslag geven in de toekenning van onrechtmatige hinder. Om de rechtshulpverleners van SRK te ondersteunen bestaat het beroepsproduct uit een aantal schema’s waarin de geanalyseerde jurisprudentie in kaart is gebracht. Deze schema’s zijn bruikbaar voor de rechtshulpverleners bij het behandelen van dossiers. Het bespaart hen tijd in het zoeken naar argumenten voor partijen of juridische stukken voor gerechtelijke procedures.
Tot slot adviseert de onderzoeker aan rechtshulpverleners om de cliënten van SRK voor te bereiden op de ingewikkeldheid van dit soort zaken. Hierbij is van groot belang dat cliënten zorgen voor objectief bewijs van de hinder om de kans op het winnen van een zaak als deze te vergroten. De klantvriendelijkheid en duidelijkheid naar cliënten wordt hiermee vergroot en geeft de rechtshulpverleners meer tijd om zich bezig te houden met andere zaken of werkzaamheden.