Samenvatting

Van 3 februari tot en met 19 mei 2025 is in opdracht van de gemeente Gouda een onderzoek
uitgevoerd naar de Duitse verdedigingswerken uit de Tweede Wereldoorlog. De gemeente Gouda
beschikte tot voor kort over alleen een risicoanalyse op het gebied van Ontplofbare Oorlogsresten
(OO). Verder beschikte de gemeente Gouda over vrijwel geen informatie betreffende
conflictarcheologie, met in het bijzonder de Tweede Wereldoorlog. Echter, in en rondom de
Gemeente Gouda waren tijdens de Tweede Wereldoorlog veel Duitse verdedigingswerken
opgeworpen. Deze verdedigingswerken behoorde tot de Vordere Wasserstellung en de
Stadtverteidigung. Deze verdedigingslinies waren aangelegd om een potentiële geallieerde doorbraak
van de Atlantikwall een halt toe te roepen. Het doel van het onderzoek was het digitaal
inventariseren en waarderen van de verdedigingswerken die in en rondom de gemeente Gouda
hebben gelegen. Vanuit de inventarisatie is een advies opgesteld voor vervolgonderzoek naar de
Duitse verdedigingswerken. Hierbij is onder andere onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van
vervolgonderzoek in de gemeente Gouda en welke methoden en locaties hiervoor geschikt zijn. De
resultaten van de inventarisatie en het advies voor vervolgonderzoek dienen als een handreiking voor
het opstellen van de conflictarcheologie waarden- en verwachtingenkaart.
Tijdens het onderzoek zijn vijf onderzoeksmethoden toegepast die tot de uiteindelijke resultaten
hebben geleid. Zo zijn tijdens het onderzoek meerdere archieven geraadpleegd en bezocht; zijn
verschillende historische kaarten en foto’s onderzocht; is een uitgebreide literatuurstudie toegepast
en zijn enkele locaties door middel van een veldbezoek onderzocht. De gegevens die tijdens de
verschillende onderzoeksmethoden zijn verzameld werden veelal verwerkt in een QGIS-omgeving of
in het advies voor vervolgonderzoek. Het onderzoek heeft uiteindelijk drie producten opgeleverd. Het
eerste product is de GIS-omgeving waarin alle verdedigingswerken, luchtfoto’s en kaarten zijn
gedigitaliseerd. Alle verdedigingswerken zijn voorzien van informatie in de attributentabel. De
informatie uit de verschillende attributentabellen zijn verwerkt in een Excel-spreadsheet. Zodoende is
de spreadsheet het tweede product van het uitgevoerde onderzoek. Dit onderzoeksrapport is het
derde product dat het onderzoek heeft opgeleverd. Hierin staan zowel de methoden, resultaten als
het advies voor vervolgonderzoek opgesteld.