Gebruiksrecht

Open Access is het vrij toegankelijk beschikbaar stellen van resultaten van onderzoek, in het bijzonder onderzoek dat met publieke middelen wordt gefinancierd. Toegang tot kennis, informatie en data is essentieel voor hoger onderwijs en onderzoek. Het is de basis voor kennisoverdracht (onderwijs), kennisontwikkeling (onderzoek) en kennisvalorisatie (samenleving). Centraal staat daarbij dat resultaten van met publieke middelen gefinancierd onderzoek ook publiekelijk toegankelijk dienen te zijn. Open Access (OA) is een beweging die wereldwijd steeds meer aanhang krijgt, ook SURF is een krachtige pleitbezorger.

Open Access in de HBO Kennisbank

De publicaties waarvan (op basis van metadata-gegevens) met zekerheid kan worden vastgesteld dat ze vrij toegankelijk zijn, worden in de HBO Kennisbank voorzien van het open access logo.

De lijst van alle beschikbare open access publicaties is groeiende.

De HBO Kennisbank sluit aan bij de definitie van open access die Open Access Nederland aanhangt, deze definitie is bovendien gebaseerd op de Berlin Declaration of Rights.

Als iedereen de inhoud kan lezen, downloaden, kopiëren, distribueren, printen, indexeren, in het onderwijs gebruiken, ernaar en erin zoeken, of anderszins gebruiken binnen de wettelijk geldende afspraken, wordt de publicatie ‘open access’ genoemd. Er zijn dan geen financiële, juridische of technische barrières om de informatie te lezen.

Volgens deze definitie is een publicatie open access wanneer de inhoud gebruikt mag worden binnen de wettelijk geldende afspraken. Wanneer de maker van een werk daarnaast specifieke gebruiksvoorwaarden aan zijn of haar werk wilt toekennen, kan hij of zij hiervoor een gebruikslicentie (Creative Commons) aan zijn of haar werk toekennen. Door het toekennen van een licentie is het voor de lezer van een werk duidelijk welke restricties er aan het (her)gebruik van een werk zitten. Dit is echter niet noodzakelijk om aan de definitie van open access zoals de HBO Kennisbank deze aanhangt, te voldoen.

Creative Commons

Delen in de definitie van open access betekent behalve het (online) vrij toegankelijk maken van je werk, ook dat je toestemming geeft aan anderen om jouw werk (onder specifieke voorwaarden) te mogen gebruiken voor eigen doeleinden. Die voorwaarden worden benoemd in de Creative Commons licenties. Met het toekennen van een CC-licentie geef je als rechthebbende toestemming voor bepaalde vormen van hergebruik, zoals publicatie op de HBO Kennisbank.

Meer weten over de verschillende Creative Commons licenties? Kijk dan eens op op Auteursrechten.nl of op de website van Creative Commons Nederland.

Alle rechten voorbehouden

Soms zul je bij een publicatie ‘Alle rechten voorbehouden’ zien staan. Dat betekent dat niets uit deze publicatie mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt zonder toestemming van de rechthebbenden. Wil je meer weten over auteursrechtelijke gebruiksvoorwaarden? Kijk dan op Auteursrechten.nl.