Samenvatting

Managementsamenvatting
Deze managementsamenvatting biedt een overzicht van de belangrijkste onderdelen uit het
ontwerpgerichte onderzoek dat is uitgevoerd bij Enver. Dit onderzoek richtte zich op de
verbetering van de werving en begeleiding van islamitische pleeggezinnen. De noodzaak
hiervan is groot, omdat er zowel landelijk als regionaal een tekort is aan islamitische
pleeggezinnen. Hierdoor worden islamitische pleegkinderen vaak geplaatst in gezinnen die
niet aansluiten bij hun culturele en religieuze achtergrond, wat kan leiden tot
aanpassingsproblemen, conflicten en zelfs breakdowns van plaatsingen.
Een van de voornaamste oorzaken van het tekort aan islamitische pleeggezinnen is het
gebrek aan vertrouwen in formele pleegzorginstellingen. Tegelijkertijd ondervinden
pleegzorgmedewerkers moeilijkheden in de communicatie met islamitische gezinnen, mede
door cultuur- en religie gerelateerde verschillen. Ook ervaren zij obstakels bij het aangaan
van een duurzame samenwerkingsrelatie met islamitische centra of moskeeën. Deze
factoren vormden de aanleiding voor het onderzoek en de ontwikkeling van een
adviesproduct dat bijdraagt aan betere samenwerking tussen pleegzorgmedewerkers en
islamitische gezinnen.
Om deze uitdagingen aan te pakken, is een interactieve toolkit ontwikkeld. Deze toolkit biedt
handvatten en richtlijnen voor pleegzorgmedewerkers, gedragswetenschappers en
bruggenbouwers binnen Enver. Het product is tot stand gekomen met input van diverse
stakeholders, waaronder pleegzorgmedewerkers, gedragswetenschappers, islamitische
pleeggezinnen en pleegzorg programmamanagers. De toolkit omvat vier kernonderdelen.
Het eerste onderdeel, “Wie ben jij?”, richt zich op de kennis, houding en vaardigheden die
pleegzorgmedewerkers nodig hebben om effectief en cultuur-sensitief met islamitische
gezinnen samen te werken. Het tweede onderdeel, “Wie zijn wij?”, biedt inzicht in de
waarden, normen en gebruiken binnen de islamitische gemeenschap, zodat medewerkers
hun aanpak beter kunnen afstemmen op deze doelgroep. Het derde onderdeel, “Waar kan je
ons vinden?”, geeft een overzicht van strategische locaties zoals moskeeën,
gemeenschapscentra en andere plekken waar islamitische gezinnen kunnen worden
benaderd—cruciaal voor duurzame samenwerking met deze gemeenschappen. Tot slot
bevat de toolkit een hoofdstuk “Praktische vertaalslag”, dat de eerder behandelde thema’s
vertaalt naar concrete handvatten en stappen. Dit stelt pleegzorgmedewerkers in staat om
de opgedane kennis direct toe te passen in hun dagelijkse praktijk, bijvoorbeeld bij het
onderhouden van langdurige contacten met islamitische centra, het voeren van
wervingsgesprekken en het organiseren van voorlichtingsbijeenkomsten.
Het onderzoek is uitgevoerd volgens het Double Diamond-model, een beproefd model voor
ontwerpgericht onderzoek dat bestaat uit de fasen Discover, Define, Develop en Deliver.
Tijdens de Discover-fase werd het probleem verkend aan de hand van literatuuronderzoek,
interviews met betrokkenen en een analyse van de behoeften van de doelgroep. In de
Define-fase werden deze inzichten vertaald naar concrete ontwerpeisen voor de toolkit.
Vervolgens werd in de Develop-fase de toolkit ontwikkeld en getest, waarbij feedback van
pleegzorgmedewerkers, gedragswetenschappers en bruggenbouwers leidde tot verdere
aanscherping. In de Deliver-fase werd de definitieve versie van de toolkit opgeleverd, samen
met aanbevelingen voor implementatie en verdere doorontwikkeling.
Gedurende het onderzoek zijn diverse methoden ingezet, zoals interviews, empathy maps,
probleem- en doelenbomen, en lo-fi prototypetests en feedbacksessies. De gesprekken met
pleegzorgmedewerkers, gedragswetenschappers en islamitische pleeggezinnen verschaften
waardevolle inzichten in hun uitdagingen en behoeften. Met behulp van empathy maps
werden deze behoeften visueel in kaart gebracht, wat hielp bij het bepalen van de inhoud en
structuur van de toolkit. De probleem- en doelenbomen boden een duidelijk overzicht van
zowel de oorzaken van het tekort aan islamitische pleeggezinnen als de gewenste situatie.
5
Tijdens de test- en feedbacksessies beoordeelden medewerkers en (potentiële) islamitische
pleegouders de toolkit, wat leidde tot verbeteringen in inhoud, gebruiksvriendelijkheid en
toegankelijkheid.
Uit het onderzoek kwamen enkele belangrijke resultaten naar voren. Zo bleken
communicatie-uitdagingen een groot knelpunt voor pleegzorgmedewerkers: zij ervaarden
een kloof in de communicatie met islamitische gezinnen, vooral bij gevoelige onderwerpen
als privacy, genderkwesties en religieuze waarden. Daarnaast bleek dat islamitische
gezinnen dikwijls kiezen voor informele zorg binnen hun gemeenschap en weinig vertrouwen
hebben in formele instanties, wat hun bereidheid om zich als pleeggezin aan te melden
verkleint. Ook gaf men aan dat pleegzorgmedewerkers doorgaans onvoldoende kennis
hebben van de culturele en religieuze waarden van islamitische gezinnen, wat kan leiden tot
misverstanden en spanningen. De toolkit voorziet in een oplossing voor deze knelpunten
door medewerkers te voorzien van praktische kennis en concrete handvatten, en door te
laten zien hoe ze een duurzame band met islamitische organisaties kunnen opbouwen.
Op basis van deze inzichten zijn meerdere aanbevelingen geformuleerd. Zo wordt
geadviseerd om de toolkit structureel in te bedden binnen Enver, bijvoorbeeld door er een
vast onderdeel van het kwaliteitsbeleid en de dagelijkse werkprocessen van te maken. Ook
is het nuttig om een toolkit-coördinator te benoemen die verantwoordelijk is voor
implementatie, gebruik en doorontwikkeling, zodat er één centraal aanspreekpunt is voor
feedback en suggesties. Verder is het aanbevelingswaardig om de toolkit op te nemen in het
onboardingtraject van nieuwe medewerkers. Op die manier kunnen zij vanaf hun
inwerkperiode cultuursensitief leren werken. Een andere aanbeveling is om de toolkit door te
ontwikkelen tot een digitale, interactieve versie, waardoor de toegankelijkheid verder wordt
vergroot. Tot slot is het raadzaam praktijkvoorbeelden en casuïstiek toe te voegen, zodat
medewerkers beter zien hoe de theorie in hun dagelijkse werkzaamheden kan worden
toegepast.
Uit de resultaten blijkt dat de ontwikkeling van deze toolkit een veelbelovende bijdrage kan
leveren aan de verbetering van de werving en begeleiding van islamitische pleeggezinnen bij
Enver. De toolkit stelt pleegzorgmedewerkers in staat om cultuur-sensitief te werken, de
communicatie met islamitische gezinnen te verbeteren en het vertrouwen van de islamitische
gemeenschap in pleegzorg te versterken. Door de aanbevelingen te implementeren, kan de
toolkit een duurzaam onderdeel van de organisatie worden, waardoor het aantal islamitische
pleeggezinnen mogelijk toeneemt en plaatsingen stabieler worden. Uiteindelijk draagt dit bij
aan de missie van Enver: ieder kind een veilige en passende omgeving bieden waarin het
kan opgroeien en zich optimaal kan ontwikkelen.