Samenvatting

Een detentieperiode heeft vaak grote gevolgen voor vaders en hun gezin. Veel vaders verliezen het
contact met hun kinderen, ervaren onzekerheid over hun rol en vinden het moeilijk om de draad van
het ouderschap weer op te pakken na vrijlating (Venema & Blaauw, 2023). Tegelijkertijd kunnen
kinderen van gedetineerde ouders kampen met psychische problemen als gevolg van het wegvallen
van ouderlijke aanwezigheid (Murray, 2012). Daarnaast wordt detentie in verband gebracht met een
verhoogd risico op gedragsproblemen bij kinderen (Wakefield, 2022). Ondanks deze risico’s
ontbreekt het aan gerichte ondersteuning voor vaders in de fase na detentie.
Om die reden is, in opdracht van het Lectoraat Verslavingskunde en Forensische Zorg, een
praktijkgericht ontwerponderzoek uitgevoerd. Het doel was het ontwikkelen van een training die
vaders ondersteunt bij het hervinden van hun ouderrol na detentie. De centrale ontwerpvraag
luidde:
“Hoe kan een training worden ontworpen waarmee vaders na detentie hun ouderrol kunnen
hervinden, waarbij landelijke implementatie binnen verschillende penitentaire inrichtingen mogelijk
is?”
In dit onderzoek is gewerkt met het trainingsmodel van Karin de Galan (2015), dat uitgaat van het
concretiseren van leerdoelen, het didactisch opbouwen van leeractiviteiten en het werkend maken
van kennis via gedrag. De inhoud van de training is opgebouwd op basis van inzichten uit interviews
met gedetineerde vaders, gesprekken met professionals en verdiepend literatuuronderzoek.
Het resultaat van dit onderzoek is een training van zes bijeenkomsten, waarin onderwerpen zoals
kindontwikkeling, communicatie met de moeder/verzorger, de verschillende leefdomeinen en
vooruitblikken op terugkeer centraal staan. De training is visueel ondersteund, gestructureerd
opgebouwd en afgestemd op de uiteenlopende achtergronden en leerbehoeften van de doelgroep.
De training is getest in PI Veenhuizen en JC Zaanstad. Op basis van feedback van deelnemers en
uitvoerende professionals zijn de inhoud en opzet aangescherpt. Op basis van observaties en
feedback is de inhoud verfijnd en de praktische uitvoerbaarheid aangescherpt.
Goed om op te merken is dat dit onderzoek deel uitmaakt van een breder, doorlopend
onderzoeksproject. De training die in dit traject is ontwikkeld, is volledig uitgewerkt en praktisch
inzetbaar. Tegelijkertijd zal in vervolgonderzoek verder worden gewerkt aan implementatie en
eventuele verfijning. In opdracht van innovatiewerkplaats Lectoraat Verslavingskunde en Forensische Zorg van de Hanzehogeschool. Met samenvatting in het Engels. Includes a summary in English.