Samenvatting

Deze scriptie onderzoekt hoe een Digital Twin kan bijdragen aan betere integrale afwegingen bij stedelijke gebiedsontwikkelingen in de provincie Overijssel. De hoofdvraag luidt als volgt: “Hoe kan een Digital Twin bijdragen aan een betere integrale afweging in de initiële samenwerking bij stedelijke gebiedsontwikkelingen?” Het onderwerp sluit aan bij de beleidslijn Water en Bodem Sturend, waarbij water- en bodeminformatie voortaan leidend moet zijn bij ruimtelijke plannen. Binnen dit kader is een 3D-viewer ontwikkeld met de werktitel Overijssels Omgevingsgesprek (DT-OOG). Deze Digital Twin is bedoeld om relevante geografische data over water, bodem en klimaatadaptatie op een overzichtelijke en interactieve manier inzichtelijk te maken. De tool ondersteunt accounthouders, plantoetsers en beleidsmakers bij het voeren van integrale gesprekken aan de voorkant van gebiedsontwikkelingen.

Het onderzoek is opgebouwd aan de hand van een hoofdvraag en vier deelvragen. Er is gebruik gemaakt van meerdere onderzoeksmethoden: enquêtes onder medewerkers van de afdeling Ruimte en Bereikbaarheid (RB), semigestructureerde interviews met collega’s binnen de provincie, een casestudie in de gemeente Hardenberg, data-analyse met GIS en de bouw van een template in Tygron. Door deze combinatie van kwalitatieve en technische onderzoeksmethoden is inzicht verkregen in zowel de inhoudelijke als de functionele eisen aan de Digital Twin.

Uit het onderzoek blijkt dat er binnen de provincie al meerdere digitale tools worden gebruikt, zoals de omgevingsvisie viewer en de atlas van Overijssel. Deze tools bevatten veel informatie, maar worden als beperkt vriendelijk ervaren en missen vaak samenhang. De behoefte aan een centrale en thematische viewer is groot. Door middel van interviews en enquête-analyses zijn de meest relevante thema’s voor gebiedsontwikkeling geïnventariseerd. Met name water, klimaatadaptatie en bodem worden als cruciaal ervaren. Binnen deze thema’s zijn inhoudelijke vragen opgesteld die stakeholders kunnen gebruiken als gespreksstarter bij gebiedsontwikkelingen. Voor deze thema’s zijn vervolgens relevante kaartlagen verzameld en gestructureerd in ArcGIS Pro.

De verzamelde data is vertaald naar een interactieve stoplichtenkaart in Tygron. Deze kaart maakt in één oogopslag zichtbaar waar bouwen mogelijk is (groen), waar extra aandacht nodig is (geel/oranje) en waar bouwen niet is toegestaan (rood). De opbouw van deze kaart is gebaseerd op provinciale en waterschappelijke regelgeving en is uitgewerkt met behulp van combo-overlays in Tygron. Het eindresultaat is een toegankelijke viewer waarin gebruikers zelf een gebied kunnen selecteren en via klikbare lagen informatie kunnen ophalen. De viewer is web-based en laagdrempelig toegankelijk ook voor gebruikers zonder GIS-achtergrond. Tijdens een interactieve sessie is de viewer gepresenteerd aan accounthouders van provincie Overijssel. De feedback was overwegend positief. Gebruikers waardeerden met name de visuele overzichtelijkheid, de thematische structuur en het feit dat de tool bijdraagt aan onderbouwde gesprekken met collega’s en externe partijen. Verbeterpunten lagen vooral op het vlak van visuele ondersteuning en de wens om eigen data toe te kunnen voegen.

Het antwoord op de hoofdvraag luidt dan ook: een Digital Twin zoals DT-OOG kan effectief bijdragen aan een betere integrale afweging in de initiële samenwerking bij stedelijke gebiedsontwikkelingen. Doordat relevante geografische informatie centraal staat en het te visualiseren is, krijgen betrokken partijen gedeeld inzicht in kansen en risico’s. Dit maakt het makkelijker om transparante, beleidsmatige en onderbouwde keuzes aan de voorkant van het ontwikkelproces te maken. Het voorkomt vertragingen en aanpassingen in latere fases en draagt bij aan een klimaatbestendige en toekomstgerichte gebiedsinrichting.

Voor vervolgonderzoek wordt aanbevolen om het gebruik van de Digital Twin uit te breiden met andere thema’s zoals, mobiliteit, infrastructuur, energie en natuur. Ook is het belangrijk de viewer blijvend te optimaliseren op gebruiksvriendelijkheid, actualiteit van de data en de mogelijkheid voor gebruikers om eigen analyses toe te voegen. Tot slot is het waardevol om het effect van de tool te monitoren, met de volgende vraag in gedachte: wat is het effect van de toepassing van de Digital Twin en hoe vertaalt dit zich naar efficiëntie, betere besluitvorming en kostenbesparing voor provincie Overijssel?
Deze scriptie vormt daarmee niet alleen een eerste stap in de ontwikkeling van een Digital Twin voor Overijssel, maar levert ook concrete bouwstenen voor de doorontwikkeling van de Digital Twin.