Samenvatting

In 2003 heeft er een grote wetswijziging plaatsgevonden binnen het erfrecht. Het hele vierde boek van het Burgerlijk Wetboek is aangepast en veel regelingen werken nu anders. Dit kan tot verwarring leiden wanneer het laatst opgemaakte testament van een erflater onder oud recht is opgesteld. Welke wet- en regelgeving is in een dergelijk geval van toepassing? Uit een interview dat voor dit onderzoek is afgenomen bij mevrouw F. Vermeulen, kandidaat-notaris bij Just Notarissen, komt naar voren dat veel verwarring ontstaat bij de ouderlijke boedelverdeling, het vruchtgebruiklegaat en de legitieme portie. Uit de jurisprudentie bleek dat er veel onduidelijkheid heerste rondom de
beschikkingsbevoegdheid bij deze drie onderwerpen. Het doel van dit onderzoek is dan ook om de bovengenoemde verwarring weg te nemen door middel van een overzicht met daarin advies betreffende het interpreteren en uitvoeren van testamenten die vóór de wetswijziging van 2003 zijn opgesteld. Hiertoe is de volgende onderzoeksvraag opgesteld: Op welke manier dient Just Notarissen een testament van vóór 2003 met daarin opgenomen een ouderlijke boedelverdeling, het vruchtgebruiklegaat en/of het legitieme te interpreteren en uitvoering te geven wat betreft de beschikkingsbevoegdheid blijkens wetsanalyse, literatuur- en
jurisprudentieonderzoek? Om deze vraag te kunnen beantwoorden zijn de volgende deelvragen opgesteld:
1. Wat is de ouderlijke boedelverdeling blijkens literatuuronderzoek? 2. Wat is het vruchtgebruiklegaat blijkens literatuuronderzoek? 3. Wat is het verschil tussen de legitieme portie in het oude recht en in het nieuwe recht
blijkens literatuuronderzoek? 4. Wie wordt bij de ouderlijke boedelverdeling eigenaar van welke goederen blijkens
jurisprudentieonderzoek? 5. Wie wordt bij het vruchtgebruiklegaat eigenaar van welke goederen blijkens
jurisprudentieonderzoek? Uit het jurisprudentieonderzoek bleek dat de langstlevende bij een ouderlijke boedelverdeling zelfstandig alle goederen mag beheren. De erfgenamen hebben niets te zeggen over de goederen in
de nalatenschap en erven pas een deel van de nalatenschap bij het overlijden van de langstlevende. De ouderlijke boedelverdeling leek daardoor veel op de huidige wettelijke verdeling. Dit werkt wel 4 anders wanneer een van de erfgenamen de nalatenschap beneficiair heeft aanvaard. Dan begint namelijk de vereffeningsprocedure. In dat geval zijn alle vereffenaars gezamenlijk bevoegd om over de nalatenschap te beheren. Er zijn wel mogelijkheden tot het ontheffen van de vereffeningsprocedure. Hiervoor moet er sprake zijn van een executeur die kan aantonen dat het
saldo van de nalatenschap positief is, of de erfgenamen moeten minderjarig zijn. Bij het vruchtgebruiklegaat is wel toestemming nodig van de erfgenamen om bijvoorbeeld goederen te vervreemden, tenzij er in het legaat staat opgenomen dat de vruchtgebruiker bevoegd is zelfstandig goederen te vervreemden. Op het vruchtgebruik en de daaruit voortvloeiende vruchten is het huidige recht van toepassing, maar het legaat dient wel uitgevoerd te worden zoals de erflater dat had bedoeld. Om uitleg te geven aan wat de bedoeling van de erflater was, wordt er naar het
oude recht gekeken. Een legitimaris die door een onder oud recht opgesteld testament in het legitieme is gesteld, komt vrijwel hetzelfde toe als een legitimaris die door een onder huidig recht opgesteld testament in het
legitieme wordt gesteld. De huidige wet- en regelgeving is van toepassing op de legitimaris, waardoor deze dezelfde rechten en plichten heeft. Dat betekend dat de legitimaris en geldvordering heeft op de nalatenschap, en niet beschikkingsbevoegd is over de goederen.