Samenvatting

In de Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie heeft het Deltaprogramma het voorstel opgenomen om de ruimtelijke inrichting van Nederland klimaatbestendig en waterrobuust te maken. Dit om de negatieve effecten van de klimaatverandering het hoofd te kunnen bieden. Een initiatief, om aan de Deltabeslissing te voldoen, is de City Deal klimaatadaptatie. Het doel van City Deal klimaatadaptatie is het versterken van de aanpak voor klimaatbestendig realiseren en beheren van het stedelijk gebied met de grootste maatschappelijke meerwaarde voor de stedelijke samenleving. Hierbinnen is het werkspoor ‘Nature Based Solutions’ opgericht. Nature Based Solutions (NBS) is een beleidsthema van de Europese Commissie. NBS zijn in dit onderzoek op de natuur gebaseerde klimaatadaptieve oplossingen voor problemen met sociale, economische en ecologische belangen, waarmee de omgeving wordt aangepast aan het huidige en toekomstige klimaat. Het werkspoor heeft als doelstelling de klimaatopgaven van drie gemeenten op te pakken en NBS mainstream te maken. Dit onderzoek levert het werkspoor advies omtrent het Nature Based herinrichten van de casussen van Eindhoven en Zwolle en de toepassing van NBS Nederland breed. Voor dit onderzoek is de volgende probleemstelling gehanteerd: Welke NBS kunnen toegepast worden om bij te dragen aan klimaatadaptatie-opgaven in de steden Eindhoven en Zwolle en wat zijn de verwachte kosten en baten van deze oplossingen?
De casus van gemeente Eindhoven heeft betrekking op de Markt, hier spelen wateroverlast en hittestress een grote rol. De casus van gemeente Zwolle gaat over woonstraat de Drecht. Klimaatproblemen spelen hier geen urgente rol, maar de gemeente wil vooruit lopen op het Deltaprogramma en vandaaruit haar openbare ruimte klimaatbestendig uitvoeren.
Voor de casussen van Eindhoven en Zwolle zijn gebiedsanalyses uitgevoerd en op basis hiervan zijn twee programma’s van eisen opgesteld. Aan de hand van deze programma’s kon een NBS-lijst worden opgesteld, met hierin NBS die zijn uitgevoerd in Nederland. Voor de herinrichting van de casussen van Eindhoven en Zwolle zijn zes kansrijke NBS onderzocht, die kunnen bijdragen aan de oplossing van de klimaatadaptatie-opgaven van de twee gemeenten: waterbufferende verharding, wadi, groenstrook, grasbetontegels, regenwormen en groendak/landschapsdak. Informatie hierover is verkregen uit bureauonderzoek en interviews met gemeenten, adviesbureaus en uitvoerende partijen. De zes kansrijke NBS zijn afgewogen tegenover vier civieltechnische oplossingen: molgoot, waterplein, infiltratiekratten en riolering. Aan de hand van een kosten-batenanalyse werd duidelijk welke oplossingen specifiek voor Eindhoven en Zwolle toepasbaar zijn. Uit de resultaten bleek dat de natuurvriendelijke wadi en -groenstrook en waterbufferende verharding zowel in Eindhoven als Zwolle toepasbaar zijn. Aanvullend zijn de regenworm en de molgoot voor Eindhoven en voor Zwolle de grasbetontegels toepasbaar. De casus van Zwolle heeft de meeste potentie om Nature Based ingericht te worden, omdat de Drecht een ruim opgezette woonstraat betreft en geen verdere grootschalige functies heeft. Bij de Markt van Eindhoven moet rekening worden gehouden met evenementen, terrassen en veel bezoekers. Dit maakt de herinrichting moeilijker.
De voornaamste conclusie die uit het onderzoek kan worden getrokken is dat de toepassing van NBS afhankelijk is van veel aspecten. De NBS passen wat betreft besluitvorming bijna allemaal binnen het verplichte Rioleringsplan of andere bestaande beleidsstukken. Dit betekent, dat NBS goed in gemeenten te integreren zijn. De oplossingen zijn meestal niet te grootschalig, wat positief is voor de kosteninvestering. De baten zijn te verwachten op de aanpak van hittestress en wateroverlast, verbeterde biodiversiteit, meer beleving en bewustwording. Werkgroep Nature Based Solutions wordt geadviseerd om casussen van Eindhoven en Zwolle als voorbeelde