Samenvatting

De onderzoeksdoelstelling is om in kaart brengen wat het behandeleffect is van Dialectische Gedragstherapie op mannelijke patiënten met narcistische persoonlijkheidsproblematiek. Er zijn namelijk geen resultaten bekend uit onderzoeken naar het behandeleffect voor deze stoornis. Daardoor ontbreken empirisch onderbouwde richtlijnen hoe deze stoornis behandeld kan worden. De literatuur beschrijft dat deze therapie effectief is voor de behandeling van een borderline persoonlijkheidsstoornis. Maar ook dat deze stoornis en een narcistische persoonlijkheidsstoornis gerelateerde psychische problemen zijn . Hierdoor is het mogelijk dat Dialectische Gedragstherapie ook effectief is om een narcistische persoonlijkheidsproblematiek te behandelen.
In de DSM-IV en DSM5 wordt gebruik gemaakt van het prototype van een narcist om de stoornis te classificeren. Literatuur beschrijft dit als het grandioze type van narcisme; een overdreven vorm van een verhoogd positief zelfbeeld van het individu. Anderzijds komt er naar voren dat er een kwetsbare vorm van narcisme bestaat; een sterke behoefte aan erkenning van anderen. Deze erkenning bepaalt de eigenwaarde van het individu. Een gebrek aan empathisch vermogen is een kernsymptoom van een narcistische persoonlijkheidsstoornis en dit wordt gebruikt om de stoornis te classificeren. Ook impulsief gedrag wordt meegenomen in dit onderzoek, aangezien de literatuur laat zien dat er een relatie is tussen narcisme en impulsiviteit. Dialectische Gedragstherapie is er op gericht om deze gedragskenmerken te reduceren. Tevens richt de therapie zich op destructief en relatievernietigend gedrag; gedrag dat kan leiden tot schade aan de patiënt of andere personen. Dit kan zich uiten in de vorm van agressief- of verslavingsgedrag naast narcistische gedragingen. In dit onderzoek wordt verwacht dat de therapie zorgt voor een afname in narcistisch, impulsief en destructief en relatievernietigend gedrag. Tevens wordt er verwacht dat het empathisch vermogen onveranderd blijft nadat zij behandeld zijn met Dialectische Gedragstherapie.
De toegepaste onderzoeksmethode heeft een exploratief karakter. Er wordt gebruik gemaakt van een multiple case study en hierdoor staan er vier patiëntcasussen centraal in dit onderzoek. De therapie duurt zes maanden en er vinden drie meetmomenten plaats. Tijdens elk meetmoment worden dezelfde zelfinvulvragenlijsten aangeboden aan de patiënten die gericht zijn op de gedragingen die centraal staan in de Dialectische Gedragstherapie. Het eerste meetmoment is bij aanvang van de therapie, het tweede meetmoment is na drie maanden en het laatste meetmoment is na zes maanden. De data van de drie meetmomenten wordt vergeleken met elkaar om zo de effectiviteit van de therapie in kaart te brengen.
Na zorgvuldige analyses is gebleken dat zes maanden Dialectische Gedragstherapie bij mannen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis niet zorgt voor een afname van narcistische gedragingen, impulsief gedrag en destructief en therapieverstorend gedrag. Tevens is er geen toename in het empathisch vermogen geconstateerd. Het is opmerkelijk dat er bij één patiënt wel een afname zichtbaar is in narcistische gedrag en bij een andere patiënt is er een toename zichtbaar in het empathisch vermogen.
Dit kan betekenen dat er een bepaalde mate van effectiviteit is bij enkele patiënten. Maar doordat er gebruik is gemaakt van een multiple case study met vier onderzoekseenheden kunnen de resultaten niet gegeneraliseerd worden. Er wordt geadviseerd om vervolgonderzoek uit te voeren met een langere behandelduur dan zes maanden en een groot aantal onderzoekseenheden te gebruiken om zo het concrete effect van Dialectische Gedragstherapie in kaart te brengen.