Samenvatting

De afgelopen jaren wordt er in Nederland nagedacht over hoe het materiële en immateriële erfgoed van de Tweede Wereldoorlog en de Atlantikwall betekenisvol, tastbaar en deelbaar gemaakt kan worden. Omdat de oorlogsgeneratie langzaam verdwijnt heeft de opdrachtgever MOOI Noord-Holland gevraagd om een inventarisatie van fysieke sporen en bijbehorende verhalen van de Atlantikwall in het zuidelijke gedeelte van de gemeente Velsen (IJmuiden, Velsen-Zuid, Driehuis, Santpoort-Noord en Santpoort-Zuid). Naar aanleiding van dit verzoek is deze hoofdvraag geformuleerd: Welke fysieke sporen in het landschap en de bijbehorende verhalen van de Atlantikwall (1940-1945) van Velsen, Noord-Holland kunnen in kaart gebracht worden? Het doel van dit onderzoek is om jongvolwassenen (15-27) met interesse voor de Tweede Wereldoorlog te informeren.
Het onderzoek is opgedeeld in de drie schaalniveaus met bijbehorende deelvragen. De volgende onderzoeksmethodes zijn gebruikt: literatuuronderzoek, interviews (oral history) en AHN-onderzoek (gecombineerd met luchtfoto’s en historisch kaartmateriaal). Bij het eerste niveau, De doelgroep van StoryMaps over de Atlantikwall, wordt er voornamelijk gebruik gemaakt van literatuuronderzoek. In het tweede niveau, De gevolgen van de Atlantikwall voor de Noord-Hollandse bevolking, zijn literatuuronderzoek en interviews gebruikt. En de deelvragen binnen het derde niveau, De Atlantikwall in Velsen, Noord-Holland, zijn met interviews en AHN-onderzoek beantwoord.
In de kaartlaag van de StoryMap is de verwachting van bebouwde en ongebouwde resten van de Atlantikwall met polygonen ingetekend. Het grootste aantal benoemde bunkers is aangetroffen bij de batterijen: Olmen, Zuidoost en Heerenduin. De grootste groep van (harde) resten van de Atlantikwall in zuidelijk Velsen zijn manschappenbunkers. Ook is er een middelgrote groep van luchtverdediging, munitieopslag-, opslag/wonen- en geschuts- en verdedigingsbunkers. De kleinste groep van bunkers is sanitair, koken, watervoorziening, controlekamers, stroom, telefonie en observatie. De meeste en zichtbare bunkers zijn teruggevonden in de batterijen van het kust- en landfront. Het bijzondere is dat er vier tot vijf zichtbare bunkers door de AHN-analyse zijn teruggevonden in de schijnwerperstellingen Siegfried en Werner.
Het resultaat van het onderzoek is een praktisch en toegankelijke StoryMap dat een betere beleving en digitale toegankelijkheid geeft van het Atlantikwallerfgoed in Velsen. De verhalen van historici en de lokale gemeenschap hebben bijgedragen aan het immaterieel erfgoed van de Atlantikwall. Het materieel erfgoed van de Atlantikwall is vergroot doordat er nieuwe benoemde, zichtbare en verwachte bunkers op een kaartlaag zijn afgebeeld.