Samenvatting

Op het moment dat iemand een strafbaar feit heeft gepleegd kan het zijn dat deze persoon gedetineerd raakt. Vanaf dat moment houdt het gevangeniswezen zich bezig met de toekomstige reintegratie in de maatschappij. Hierbij is ook de reclassering betrokken waarbij zij vaak een adviserende rol hebben. Over het algemeen komen de gemeenten pas in beeld op het moment dat iemand uit detentie komt. Mochten er tijdens de detentieperiode zorgvragen ontstaan die betrekking hebben op de werkzaamheden van de gemeenten dan kunnen zij vroegtijdig bij dit proces worden betrokken. Gemeenten, reclassering en het gevangeniswezen houden rekening met de basisvoorwaarden voor het succesvol re-integreren in de maatschappij. Deze basisvoorwaarden bestaan uit: een geldig identiteitsbewijs, onderdak meteen na ontslag uit detentie, inkomen uit werk of uitkering om meteen na ontslag uit detentie in het levensonderhoud te kunnen voorzien en indien arbeid niet haalbaar is een vorm van dagbesteding, inzicht in schulden en een plan voor schuldhulpverlening, het vaststellen van zorgbehoeften en indien geïndiceerd het realiseren van zorg (Vereniging Nederlandse Gemeenten, 2009). Op het moment dat iemand uit detentie komt stopt de taak van het gevangeniswezen in het nazorgproces. De reclassering komt na detentie in beeld op het moment dat iemand reclasseringstoezicht opgelegd heeft gekregen van de rechter. De gemeenten komen in beeld op het moment dat een ex-gedetineerden aangeeft dat er behoefte is aan bovenstaande basisvoorwaarden.
De nazorg voor ex-gedetineerden is van groot belang als er gekeken wordt naar de mate van recidive. Uit onderzoek is gebleken dat bijna 50% van de ex-gedetineerden twee jaar na detentie opnieuw wordt veroordeeld. Hoe beter de nazorg is geregeld hoe minder groot de kans op recidive zal zijn (Weijters, Rokven, & Verweij, 2018). De gemeenten zijn verantwoordelijk voor de nazorg van exgedetineerden maar mogen dit op eigen wijze inrichten. Voorwaarden zijn wel dat de gemeenten zich richtten op de vijf basisvoorwaarden. De opdrachtgever is het Lectoraat Waarde van Reclasseren. Het lectoraat doet onderzoek naar de kosten en de baten van de reclassering in Nederland. Dit onderzoek heeft als doel inzicht te krijgen op welke manier de gemeenten de nazorg voor ex-gedetineerden hebben ingericht en hoe de nazorg door de gemeenten zich verhouden tot de werkzaamheden van de reclassering. De opdrachtgever krijgt hierdoor inzicht in de werkzaamheden van de actor gemeente en hoe deze werkzaamheden zich verhouden tot de werkzaamheden van de reclassering. Het achterliggende doel van dit onderzoek is inzicht te krijgen in de maatschappelijke kosten en baten van de reclasseringsorganisaties.
Dit onderzoek heeft geen duidelijk beeld kunnen geven van de manier waarop de nazorg in de gemeenten is ingericht en hoe de nazorg van de gemeenten zich verhouden tot de werkzaamheden van de reclassering. De indruk die gewekt wordt is dat de gemeenten zich bezig houden met de vijf basisvoorwaarden mits een ex-gedetineerde zich komt melden bij de gemeente. Meldt iemand zich niet dan wordt er in principe ook geen hulp geboden. De gemeenten zou wellicht meer vanuit het eigen initiatief kunnen werken en een minder terughoudende rol aannemen. Nazorg is gericht op het voorkomen van recidive. Bepaalde factoren of het ontbreken van bepaalde factoren kunnen van invloed zijn op de kans dat iemand recidiveert. Deze factoren worden criminogene factoren genoemd (Stichting verslavingsreclassering GGZ, 2019). In dit onderzoek zal worden gekeken op welke manier de gemeenten rekening houden met deze criminogene factoren. Daarnaast wordt de indruk gewekt dat de gemeenten tevreden zijn over de samenwerking met de reclassering maar dat dit niet geheel wederzijds is. De respondenten vanuit de reclassering gaven aan dat er wel samenwerking bestaat maar dat dit voornamelijk is als het gaat om veelplegers of exgedetineerden met een hoog r