Samenvatting

Optreden in conflictgebieden wordt voor zowel humanitaire organisaties als de Nederlandse Defensie steeds complexer. De voornaamste reden hiervoor is de toename van het aantal actoren en politieke belangen in een conflict. Hierdoor is het voor zowel humanitaire organisaties als militaire organisaties steeds lastiger te achterhalen welke belangen er te onderkennen zijn. Daarnaast is de doelstelling van veel militaire organisaties de afgelopen jaren veranderd. Waar zij vroeger bijna alleen opereerden als geweldsmacht zijn zij steeds vaker bezig met hulpverlening, stabilisatie en opbouw. Dit zorgt ervoor dat de samenwerking tussen deze partijen is vergroot en de grens tussen humanitaire organisaties en militaire organisaties vervaagt. Deze vervaging van grenzen brengt voor humanitaire organisaties risico’s met zich mee doordat zij hun positie als neutrale actor verliezen. Het is dan ook niet vanzelfsprekend dat deze samenwerkingsverbanden versterkt moeten worden.
In de recente literatuur is veel informatie te vinden over deze ‘civiel-militaire samenwerking’. Dit onderzoek levert daar een bijdrage aan door een praktisch inzicht te geven in de mogelijkheden tot het vergroten en professionaliseren van de samenwerking tussen humanitaire organisaties en de Nederlandse Defensie. Om de haalbaarheid en praktische toepasbaarheid te vergroten is er enkel gekeken naar de veiligheidsprocessen en -protocollen van transport van goederen in conflict gebieden. De resultaten van dit onderzoek zijn door middel van kwalitatief onderzoek tot stand gekomen. Hierbij is er secundaire informatie opgehaald door middel van literatuuronderzoek en primaire informatie door het interviewen van diverse respondenten. Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de Reliefbase vanwege haar doelstelling een bijdrage te leveren aan de professionalisering van humanitaire hulpverlening.
De uitvoer van het onderzoek is op te delen in drie stappen. Ten eerste is er inzicht verkregen in de verschillen en overeenkomsten in de veiligheidsprocessen en –protocollen van beide partijen op het gebied van transport in conflictgebieden. Hieruit blijkt dat er aanzienlijk veel overeenkomsten zijn in voornamelijk de proactieve, preventieve en preparatieve processen. Vervolgens zijn de kansen voor het vergroten van de samenwerking blootgelegd en uitvoerig besproken met diverse respondenten van de Nederlandse Defensie, humanitaire organisaties en neutrale experts. Hieruit blijkt dat er voornamelijk mogelijkheden zijn om intensiever en professioneler samen te werken op strategisch niveau in de ‘koude fase’. Ten slotte zijn de voor- en nadelen en de benodigde kaders en randvoorwaarden beschreven. De conclusie hiervan is dat er bij elke samenwerkingsvorm zeer goed nagedacht moet worden over de effecten op de humaniteit, neutraliteit, onpartijdigheid, onafhankelijkheid, veiligheid en duurzaamheid.
Naar aanleiding van de gevonden resultaten wordt er aanbevolen dat de Reliefbase in samenwerking met andere partijen investeert in het vergroten van de samenwerking in de ‘koude fase’. Er zijn hiervoor verschillende mogelijkheden gevonden, zoals het opzetten van een digitale database, het delen van kennis over diverse analyseprocessen en het gezamenlijk trainen en/of oefenen van specifieke vaardigheden.  Hierbij is het van cruciaal belang dat er goed nagedacht wordt over de effecten op de humaniteit, neutraliteit, onpartijdigheid, onafhankelijkheid, veiligheid en duurzaamheid van inzet in conflictgebieden.