Samenvatting

Dit afstudeeronderzoek is uitgevoerd in opdracht van Archeoplan Eco. De aanleiding voor dit onderzoek vormt de wens van de opdrachtgever om meer te weten te komen over het uiterlijk van de hond uit de vindplaats Kop van Leeuwenhoek in Oegstgeest. Het vaststellen van het uiterlijk van de hond is geen onderdeel van de reguliere zoölogische analyse voor deze vindplaats. De bevindingen van dit afstudeeronderzoek zijn daarom een aanvulling op de uitwerking van het zoölogisch materiaal van deze vindplaats. Het onderwerp van dit onderzoek is dan ook het vaststellen van het uiterlijk van de hond in de Volle Middeleeuwen op basis van de schedelvorm en de schofthoogten.Wereldwijd is in enkele onderzoeken naar de schedelvorm aangetoond dat het uiterlijk van de hond in de Middeleeuwen kon variëren, net als bij moderne hondenrassen. In deze onderzoeken is aangetoond dat de schedelvorm van honden soms verschillend is per vindplaats. Voor zover bekend heeft er in Nederland geen metrisch onderzoek plaatsgevonden naar het uiterlijk van de hond op basis van de schedelvormen. De kennislacune van het uiterlijk van de hond in de Volle Middeleeuwen vormt het uitgangspunt van dit onderzoek. Deze probleemverkenning vormt de basis van de doelstelling van dit onderzoek: het uitwerken en toepassen van een methode naar het uiterlijk van de hond op basis van de schedelvorm en schofthoogte. De hoofdvraag van dit onderzoek luidt: “Wat kan op basis van morfometrisch onderzoek gezegd worden over de verspreiding van specifieke schedelvormen van de hond in het Hollands veen- en kleigebied?” Ten behoeve van de beantwoording van deze probleemstelling zijn deelvragen opgesteld op verschillende schaalniveaus. Het microniveau vormt het verzamelen en uitwerken van de metrische gegevens van de schedels uit de vindplaats Kop van Leeuwenhoek. Voor het mesoniveau zijn deze gegevens vergeleken met de metrische waarden van schedels uit andere vindplaatsen in het Hollands veen- en kleigebied. Voor het macroniveau worden de gemeten waarden van de honden uit alle voor dit onderzoek geselecteerde archeologische vindplaatsen vergeleken met de waarden van moderne hondenrassen.Het uiterlijk van de honden uit archeologische vindplaatsen is op basis van de schedelvormen en de schofthoogten vastgesteld. Op basis van schedelmetingen zijn indexen berekend die dimensies van een specifiek schedeldeel weergeven. De correlatie tussen de indexwaarden van de schedels uit archeologische vindplaatsen geeft de overeenkomsten en verschillen tussen de schedelvormen uit deze vindplaatsen onderling weer. De gemeten waarden van moderne honden zijn gebruikt om een vergelijking te maken met de schedelvorm van de honden uit archeologische context. De vergelijking tussen schedels van moderne rashonden en schedels uit archeologische context is gebaseerd op de overeenkomst tussen de indexwaarden van beide populaties. De variatie van de schedelvorm van schedels uit dezelfde vindplaats is vastgesteld door middel van de variatiecoëfficiënt van deze indexwaarden. Deze variatiecoëfficiënt is vervolgens gebruikt om de mate van variatie van de schedels uit Kop van Leeuwenhoek te vergelijken met de variatie van deze zelfde waarden bij moderne rashonden.De schofthoogten van de honden uit de vindplaatsen Kop van Leeuwenhoek en Markthal zijn berekend aan de hand van de totale lengte van de lange pijpbeenderen. Deze schofthoogten zijn vergeleken met de schofthoogten van moderne hondenrassen. De vergelijking van de schedelvorm en de schofthoogten tussen “archeologische” honden en moderne hondenrassen levert een nauwkeurig beeld van het uiterlijk van de hond in de Volle Middeleeuwen op.  Op basis van de data-analyse is gebleken dat honden in het Hollandse veen- en kleigebied verschillende schedelvormen hebben gehad. De schedelvormen verschillen per vindplaats.