Samenvatting

 





In Nederland is het alcoholgebruik onder 55-plussers een toenemend probleem. Het is lastig om 55-plussers te behandelen en wanneer er sprake is van een alcoholafhankelijkheid, is het vrijwel onmogelijk om nog een behandeling succesvol af te ronden. Bij overmatige alcoholconsumptie ontstaat echter wel ernstige lichamelijke en sociale gezondheidsschade.
Wanneer de zucht naar alcohol te intens en het vermogen tot zelfcontrole te gering is om het gebruik te kunnen staken, ondanks de ernstige lichamelijke en sociale consequenties, kan er gesproken worden over ‘doordrinkers’. Het Leger des Heils is een van de organisaties waar deze groep mensen terechtkomt en het Leger des Heils worstelt hoe om te gaan met deze groep. In dit onderzoek is er gekeken naar de behoeften van deze 55-plussers met een chronische alcoholverslaving of ‘doordrinkers’ en onderzocht hoe de begeleiding verbeterd kan worden in de beschermd-wonen setting van het Leger des Heils.
Doormiddel van participerende observaties, een vorm van etnografisch onderzoek, is de data verkregen. Zeven respondenten in de leeftijd van 55 jaar en ouder, zijn elk afzonderlijk drie dagdelen geobserveerd. Deze observaties zijn vastgelegd met veldnotities en doormiddel van audio opnames. Uit de resultaten blijkt dat alle respondenten aangeven geen reden te zien om te stoppen of te minderen met hun eigen alcoholgebruik maar wel duidelijk benoemen dat het alcoholgebruik hen soms in de weg zit. Wanneer respondenten een bierplan hebben, dan ervaren ze dat als positief. Tegelijkertijd is het een middel dat strijd oplevert met de begeleiding. Als het gaat om de behoeften met betrekking tot begeleiding, komt met name de kloof tussen begeleiding en respondenten naar voren. De begeleiding is vooral hinderlijk en niet zozeer helpend. De behoeften op het gebied van zingeving zijn wel veelzijdig. Zowel passende en betekenisvolle dagbesteding, als sociale contacten zijn voor de respondenten erg belangrijk.
Een belangrijke conclusie is allereerst dat de deelnemers sterk de behoefte hebben aan structuur, houvast en zingeving in het dagelijks leven. Een eerste aanbeveling is dan ook om dagbesteding op maat aan te bieden met de inzet van een alcoholpauze. Dit motiveert en zorgt tegelijkertijd voor zingeving en structuur. Een tweede aanbeveling is om het bierplan in te zetten om structuur aan de dag te bieden en contactmomenten te creëren.
Een andere conclusie is dat de deelnemers behoefte hebben aan acceptatie en erkenning van begeleiding. De deelnemers zouden meer betrokken willen worden bij de eigen begeleiding. Een aanbeveling is dan ook voor de begeleiding om meer samen met de deelnemers te werken en het gedrag te bespreken in plaats van het alcoholgebruik. Verder is open communicatie belangrijk en zouden de begeleiders van het Leger des Heils regelmatig een opfriscursus krachtgericht werk aangeboden moeten krijgen.
De laatste aanbeveling is dat deelnemers meer gestimuleerd en ondersteund kunnen worden bij het onderhouden en opbouwen van sociale contacten. De begeleiding kan hierbij ondersteunen door de deelnemer te introduceren bij een buurthuis of door het organiseren en aantrekken van een ‘maatje’ of andere vrijwilliger.