Samenvatting

De vergrijzing van de Nederlandse bevolking is aanstaande, waarbij op termijn een groeiend aandeel senioren tot op hogere leeftijd alleen zal komen te wonen. Dit betekent nogal wat voor de bestaande woningvoorraad in Nederland die de benodigde transformatie zal moeten ondergaan. De aandacht gaat daarbij vaak al snel naar de stadswijken, terwijl daarmee voorbij wordt gegaan aan de nog veel ingrijpendere woonopgave op plekken waar geen bevolkingsaanwas is, of zelfs sprake is van teruglopende bewonersaantallen: het platteland van Nederland. Al jaren worstelen gemeentes er in het voorzien van passende ouderenhuisvesting. Dat resulteert vaak in de futloze typologie van het grootschalige drempelloze appartementencomplex, waar senioren losgeweekt van hun directe omgeving worden opgestapeld.

Dit ontwerpend onderzoek biedt een alternatief voor de veranderende woonwensen van senioren en pleit voor kleinschalige huisvesting voor onze senioren in het hart van onze en hun bekende leefomgeving. Tegelijkertijd vormen de interventies die met het voorstel worden gedaan het startschot van de revitalisatie van vroeg-naoorlogse woonwijken, zo typerend voor veel gemeentes. De casus voor dit onderzoek wordt gevormd door de wijk Bakelgeert-Noord in het landelijke Boxmeer, het dorp waar ik opgroeide. Hierdoor kon ik van binnenuit de nuances en de semantiek van het gemeenschappelijke leven terugbrengen in het ontwerp in deze specifieke dorpse woonwijk.

Al snel bleek het fijnbesnaarde dorpsleven te wringen met het monofunctionele keurslijf van de vroeg-naoorlogse woonwijk. In het ontwerpvoorstel brengen drie interventies daar verandering in. Ze zorgen niet alleen voor meer verscheidenheid in het algemeen, maar meer specifiek voor het realiseren van verschillende woonmilieus. Dé senior bestaat immers niet, eenieder van ons wil op een eigen manier oud worden in de eigen woning en moet de vrijheid hebben dat zelf te kunnen inrichten. Zo komt er de woning voor de eenling in het collectief, de woongemeenschap voor de solo-Bourgondiër en de buurtschap voor de soevereine senior. Hiermee krijgen senioren een expliciete keuze voor een passende woonvorm in het hart van de woonwijk.

Ouderenhuisvesting in Boxmeer krijgt zo kleur. Dit voorstel is een oproep aan alle landelijke gemeentes om vergelijkbare woonwijken en de bestaande typologie voor ouderenhuisvesting te herzien. Voor de toekomst van het sociale leven op het platteland is het noodzakelijk om te ontwerpen aan inspirerende huisvesting en woonwijken. Het belang van landelijk denken in verstedelijkend Nederland mag zeker niet worden onderschat.

Afstudeercommissie: Jeroen Atteveld (mentor), Peter Defesche en Elsbeth Ronner. Toegevoegde leden t.b.v. het examen: Miguel Loos en Mariette Adriaanssen.