Samenvatting

Hoe geef je vorm aan een gebouw dat is gestoeld op ambacht, een gebouw dat plek biedt aan het ambachtelijk produceren van alledaagse meubelen? Een schilderij van Pieter de Hooch, het maken van een stoel, een lange reeks studies en een nacht in een klooster hebben mij geholpen hier een antwoord op te vinden. Uitkomst is een stadswerkplaats in Amsterdam waar een groep leerlingen intern woont en werkt. Het is losjes geënt op het gildeleven uit de zeventiende eeuw. ‘Ambacht is continuïteit’ heeft zijn weerslag op alle lagen van mijn afstudeerproject: in het voortbouwen op het bestaande stedelijk weefsel, in de uitdrukking van de architectuur, in het vormgeven van de individuele rituelen van zijn gebruikers en in de omgang met materialen. Het resultaat is een pleidooi voor ambacht en herbestemming.

Ambacht lijkt in contrast te staan met constante vernieuwing, maar toch is dit niet helemaal waar. Ambacht heeft een zichzelf regulerend vermogen en staat daarin wel degelijk vernieuwingen toe. Het bouwt echter altijd voort op het voorgaande. De ambachtsman staat als het ware op de schouders van zijn voorganger. Dit impliceert een binding met voorgaande generaties en duidt op een belangrijke functie van onderwijs in het proces van het leren beheersen van het ambacht.

Het gebouw van Werkplaats in de Stad is door de jaren heen meerdere malen verbouwd en aangepast. Deze lagen zijn nog steeds in meer of mindere mate zichtbaar. Ik ent mijn toevoeging op de overblijfselen. Ik ga niet terug naar een specifieke tijd, maar ik zoek naar aanleidingen in alle tijdslagen en vertaal die in een eigentijdse interpretatie. Mijn ingrepen blijven in die hoedanigheid altijd herkenbaar. Door deze benadering ontstaat een gelaagdheid waarbij bestaand en nieuw een dialoog met elkaar aangaan.

Tijdens een weekendbezoek aan het klooster St. Benedictusberg in Lemiers bij Vaals heb ik uitgebreid gekeken naar de wijze waarop de monniken door het gebouw bewegen en hoe de architect de dagstructuur van hun rituelen als uitgangspunt heeft gebruikt voor het ontwerp van de ruimtes. In Werkplaats in de Stad zijn alle ruimtes ontworpen vanuit de groepsgrootte van de gebruikers. Het ritueel van de dagelijkse routine vormt hiervan de grondslag.

Afstudeercommissie: Machiel Spaan (mentor), Gus Tielens en Floris Cornelisse. Toegevoegde leden t.b.v. het examen: Jolijn Valk en Jan van Grunsven.