Samenvatting

Samenvatting
Klimaatverandering is een belangrijk topic, waar veel overheden en bedrijven actief mee bezig zijn. Nederland streeft ernaar om in 2050 een volledig circulaire economie te hebben en 95% minder CO2 uit te stoten ten opzichte van 1990. Rijkswaterstaat wil hierin vooruitlopen en al in 2030 circulair werken en energieneutraal zijn. Om dit te behalen is er veel kennis en onderzoek nodig. Rijkswaterstaat heeft hiervoor een ‘Small Business Innovation Research’ (SBIR) oproep gedaan voor circulaire viaducten. Nebest B.V. werkt binnen het consortium ‘Closing the Loop’, samen met Strukton Civiel, Antea Group, GBN Groep en kennisinstellingen, mee aan de SBIR. Binnen de SBIR focust dit consortium zich op hoogwaardig hergebruik van bestaande civiele kunstwerken. Het probleem dat er op dit moment ligt is dat er onvoldoende kennis is over vrijkomende herbruikbare bouwdelen voor 2030. Er is ook onvoldoende kennis over de haalbaarheid en rendabiliteit van het hergebruiken van bouwdelen uit civiele kunstwerken in een nieuw viaduct.

Het doel van dit onderzoek is om bij te dragen aan de kennisbehoefte van mogelijk herbruikbare materialen binnen Nederland, het ontwerpproces, de haalbaarheid en het aantonen van de rendabiliteit van hergebruikte viaducten. Hierbij is de hoofdvraag van dit onderzoek:

Hoe kunnen bestaande civiele kunstwerken in Nederland hergebruikt worden in een nieuw viaduct voor Rijkswaterstaat?

Dit onderzoek bestaat uit drie onderdelen. Het eerste deel is een empirisch-analytisch onderzoek om de vrijkomende herbruikbare bouwdelen in kaart te brengen en om kennis te vergaren over dit onderwerp in de literatuur. Het tweede deel is een ontwerponderzoek, waarbij de resultaten van het eerste deel gebruikt zijn. Tijdens het ontwerponderzoek zijn toepassingsmogelijkheden met hergebruik van bouwdelen ontworpen en is er binnen een concrete casus een ontwerpconcept ontworpen. Dit ontwerpconcept is onderbouwd op de criteria haalbaarheid, impact en economisch perspectief. In het derde en laatste deel werd gemeten hoe de kennis uit dit onderzoek wordt ervaren door de experts in het werkveld. Dit is gedaan door de resultaten aan hen te presenteren en een beoordeling te vragen op de onderbouwing per criterium.

Door de deelvragen van dit onderzoek te beantwoorden is het ontwerpproces van hergebruik van bestaande civiele kunstwerken tot nieuw viaduct doorlopen. Uit het ontwerpconcept van dit onderzoek is gebleken dat het haalbaar en rendabel is om bestaande civiele kunstwerken her te gebruiken in een nieuw viaduct voor Rijkswaterstaat. Het ontwerpconcept heeft namelijk 82% reductie aan primaire materialen, 62% CO2-reductie en 60,1% reductie in materiaalkosten. Het ontwerpconcept is gepresenteerd aan 32 experts en deze hebben het gemiddeld beoordeeld met een 8,1/10 aan de hand van de criteria impact, haalbaarheid en economisch perspectief.

Met de opgedane kennis uit dit onderzoek is een stappenplan gemaakt, waarmee hergebruik van civiele kunstwerken in de praktijk gebracht kan worden. Dit stappenplan is een oneindig proces waar steeds nieuwe kennis wordt opgedaan voor optimalisatie van het proces. Een organisatie zonder winstoogmerk (bijvoorbeeld Rijkswaterstaat) dient de kartrekker te zijn van het stappenplan. Dit plan bestaat uit onderstaande onderdelen:
1. Areaalkennis: de herbruikbaarheidspotentie van het areaal aan civiele kunstwerken dient in kaart gebracht te worden.
2. Oogst: de herbruikbare bouwdelen dienen circulair geoogst en getransporteerd te worden naar hergebruikcentrales.
3. Hergebruikcentrales: op de nieuwe hergebruikcentrales vindt de voorbewerking en opslag van de bouwdelen plaats.
4. Match: door een nieuwe open database komt vraag en aanbod samen.
5. Basiseisen: circulariteit dient als hoofdcriterium opgenomen te worden. De bouwdelen zijn gratis te gebruiken door de aannemer, wanneer deze binnen dezelfde beheerder blijven. Er is normenontwikkeling nodig om hergebruik mogelijk te maken.
6. Ontwerpen: het ontwerp dient volgens het gebruikte ontwerpproces in dit onderzoek te verlopen. Per project dient een rapportage adaptief vermogen gemaakt te worden en moet circulariteit en impact de leidraad zijn.
7. Bouw: het viaduct met hergebruik kan gebouwd worden, zoals het ontworpen is. Aannemers dienen bekwaam te zijn voor de bouwmethoden met hergebruik.

De meest essentiële aanbevelingen voor het consortium ‘Closing the Loop’ zijn:
• Ontwikkel een handleiding en beoordelingsformulier voor het bepalen van de herbruikbaarheid van bouwdelen met de herbruikbaarheidsscan, zodat elke inspecteur hierover unaniem besluiten neemt;
• Ontwikkel een bibliotheek waardoor de toepasbaarheid per bouwdeel bepaald kan worden voor een nieuwe potentiële situatie;
• Zet de herbruikbaarheidsscan in, in combinatie met standaardinspecties voor beheerders (Bijvoorbeeld in combinatie met de IAK van Rijkswaterstaat).
De meest essentiële aanbevelingen voor Rijkswaterstaat zijn:
• Onderzoek de mogelijkheden van een online open database en hergebruikcentrales uit het stappenplan, zodat vraag en aanbod verbonden kan worden;
• Stel circulariteit als hoofdcriterium op bij aanbestedingen van nieuwe projecten;
• Breng de herbruikbaarheidspotentie van het bestaande areaal aan civiele kunstwerken in Nederland in kaart en maak deze informatie openbaar beschikbaar.