Samenvatting

In de kleutergroepen op basisschool X wordt het onderwijs vanuit de ontwikkelingsgerichte visie vormgegeven. De kleuterleerkrachten verbinden succesvol taal- of rekenactiviteiten aan het spel in de sociaal-culturele praktijk en willen dit ook graag realiseren voor de motorische activiteiten. Het schrijfonderwijs is de afgelopen jaren aan de hand van een methode vormgegeven die de nadruk te zeer op de techniek van het schrijven legt en te weinig op de betekenis van het schrijven. Als kinderen begrijpen waarom ze schrijven, neemt namelijk de motivatie en het plezier toe. Het doel van dit onderzoek is daarom om in groep 2 op basisschool X een betekenisvol schrijfaanbod te realiseren en hiermee de schrijfontwikkeling van de kinderen te stimuleren.

Het onderzoek is uitgevoerd in groep 2 op Basisschool X. De experimentele groep bestaat uit 25 kinderen. Dit is de klas van de onderzoeker. Zij krijgen betekenisvol schrijfonderwijs aangeboden. De controlegroep bestaat uit 25 kinderen. Dit is een parallelklas. Zij krijgen schrijfonderwijs aan de hand van de schrijfmethode Pennenstreken.

Om erachter te komen of het betekenisvol schrijfonderwijs daadwerkelijk de schrijfontwikkeling stimuleert, stelt de onderzoeker aan het begin van haar onderzoek de beginsituatie vast. De onderzoeker observeert de kinderen en bevraagt hen middels de signaleringslijst beginnende geletterdheid. Op basis van de verzamelde data deelt de onderzoeker de kinderen in bij een van de fasen uit de schrijfontwikkeling. Vervolgens geeft de onderzoeker een betekenisvol schrijfaanbod vorm. Om inspiratie op te doen bezoekt ze een OGO-school, voert ze een inhoudsanalyse uit en spreekt ze enkele experts. De onderzoeker ontwerpt een betekenisvol schrijfaanbod bij het thema boerderij. Dit aanbod bestaat uit vijf schrijfactiviteiten. Iedere activiteit behoort bij een van de didactische impulsen in de opbouw van een thema.

De kinderen voeren de schrijfactiviteiten uit in betekenisvolle contexten, zoals de sociaal-culturele praktijk en de (lees)schrijfhoek. Terwijl de kinderen deze activiteiten uitvoeren, observeert de onderzoeker de schrijfhouding, pengreep, ruimtelijke oriëntatie en papierligging. Ook observeert ze het schrijfgedrag van de kinderen. Op basis van deze observaties helpt de onderzoeker hen naar de zone van naaste ontwikkeling. Nadat de laatste schrijfactiviteit is uitgevoerd, neemt de onderzoeker nogmaals de signaleringslijst beginnende geletterdheid af en vergelijkt ze de data met de data uit de beginsituatie.

De resultaten tonen aan dat de kinderen uit de experimentele groep na de uitvoering van betekenisvol schrijfonderwijs tot een hogere fase van schrijfontwikkeling behoren. De schrijfvoorwaarden worden aan het eind van het onderzoek door meer kinderen beheerst dan tijdens de beginsituatie. De conclusie die getrokken kan worden is dat betekenisvol schrijfonderwijs een positieve invloed heeft op de schrijfontwikkeling van de kinderen uit de experimentele groep 2 op Basisschool X. Om vast te stellen of betekenisvol schrijfonderwijs ook op andere scholen tot een positieve ontwikkeling leidt, zal vervolgonderzoek uitgevoerd moeten worden.