Samenvatting

Het afstudeeronderzoek begint met een onderzoeksopzet voor het optimaliseren van het woningconcept Basehome, gericht op materialisatie en losmaakbaarheid. Het onderzoek richt zich op het verminderen van bouwafval en het gebruik van biobased- en hergebruikte materialen. De problemen, doelen en methoden worden toegelicht, inclusief de afbakening van het onderzoek. De methodologie omvat zowel deskresearch als fieldresearch, waarbij een combinatie van kwalitatieve en kwantitatieve gegevens worden gebruikt. De hoofdvraag van het onderzoek luidt als volgt: ’’Hoe kan het concept (rijwoning) ‘Basehome’ stapsgewijs worden verduurzaamd door middel van materialisatie en losmaakbaarheid?’’.
Het theoretisch kader van het onderzoek omvat de onderdelen hergebruikte-, biobased materialen en losmaakbaarheid. Deze onderdelen vormen de basis voor het begrijpen van de duurzaamheid en flexibiliteit die wordt geoptimaliseerd in de Basehome. Biobased materialen, afkomstig van dierlijk materiaal of van planten, schimmels en bacteriën die ecologisch verantwoord worden geteeld, geoogst, gebruikt en hergebruikt, spelen een cruciale rol in de transitie naar een duurzamere bouwsector (College van Rijksadviseurs, 2023). Het hergebruik van materialen vormt een essentieel onderdeel van de transitie naar een circulaire bouweconomie (Faes, 2021). ‘’losmaakbaarheid is de mate waarin objecten demonteerbaar zijn op alle schaalniveaus binnen gebouwen, zodat het object zijn functie kan behouden en hoogwaardig hergebruik realiseerbaar is’’ (Alba Concepts, 2019). Samen vormen deze onderdelen de kern van het streven naar een meer circulaire en duurzame bouwindustrie.
Van de Klok heeft ambitieuze doelstellingen voor 2030 opgesteld, zoals het verminderen van de CO2-uitstoot met 50% en het bevorderen van het gebruik van hergebruikte en hernieuwbare grondstoffen in bouwprojecten zoals de Basehome met 50%. Verder heeft Van de Klok als doel gesteld om minimaal te voldoen aan een BCI-score van 0,4 en maximaal aan een MPG-score van 0,4.
Om deze doelstelling te kunnen beoordelen in gebouwen worden er verschillende meetmethoden onderzocht, zoals de MPG, BCI, BREEAM-NL en LEED. Deze methoden verschillen in aanpak en toetsing onderdeel. MPG meet de duurzaamheid van een gebouw op basis van milieubelasting van de materialisatie, terwijl de BCI ook de losmaakbaarheid beoordeelt. Voor het verdere onderzoek kiezen wij om verder te gaan met de BCI en MPG, omdat Van de Klok deze meetmethoden tot op heden toepast.
De Basehome is een woningconcept dat inspeelt op de marktbehoeften zoals betaalbaarheid en duurzaamheid. Het concept is aanpasbaar en voldoet aan bouwbesluit eisen, inclusief BENG en energielabel A. Er zijn verschillende varianten, waaronder R01 en R03A, die allebei bestaan uit een betoncasco, metselwerk, prefab systeem kap en houten kozijnen. Na een MPG-berekening wordt er geconcludeerd dat de dragende woningscheidende wanden het meest milieubelastend zijn.
Nu het meest milieubelastende onderdeel bekend is kunnen er alternatieve oplossingen voor het woningconcept de Basehome worden onderzocht, gericht op losmaakbaarheid, biobased/hernieuwbare materialen en hergebruikte materialen. Hout komt als meest geschikte optie naar voren, met voorkeur voor houtskeletbouw en daarna CLT (Cross Laminated Timber).
Er worden twee opties gegeven als alternatief voor de dragende woningscheidende wand. De eerste optie is het toepassen van een prefab HSB-wand met lichte verdiepingsvloeren. De tweede optie is het toepassen van CLT-wanden en de huidige betonnen vloeren behouden. Voor de verbindingsmethoden van de wanden zijn verbindingen met toegevoegde elementen het meest geschikt.
Het implementeren van de gekozen oplossingen voor het woningconcept vereist nieuwe details en nieuwe MPG-berekeningen. Verder wordt er een stappenplan opgesteld ten behoeve van herhaalonderzoeken uit te voeren voor verdere verduurzaming van de Basehome.