Samenvatting

De gemeente Maashorst wil bestaande woonwijken klimaat adaptief herinrichten. Voor een
pilotproject is zelfs extra budget gereserveerd. Hoe ze dit budget op de meest optimale wijze
kunnen investeren is echter een uitdaging. Adapteren op extremere regenval, meer droge perioden
en toegenomen hitte is nodig, omdat de bestaande inrichting van wijken hier niet bestand tegen is.
Het doel van dit onderzoek is om de gemeente te helpen haar budget effectief te besteden aan
klimaat adaptieve maatregelen. De volgende hoofdvraag is hiervoor opgesteld: “Op welke manier
kan de gemeente Maashorst haar (extra) budget op de meest optimale manier inzetten voor
klimaat adaptieve herinrichtingen van bestaande woonwijken?”
Een antwoord op de hoofdvraag is verkregen door het onderzoek in vier delen op te splitsen. Eerst is
begonnen met de achtergrondinformatie. Hierin is onderzocht wat de gevolgen van klimaatverandering zijn voor de infrastructuur. Het begrip klimaatadaptatie is gedefinieerd, net als de
belangrijkste klimaatthema’s: hitte, wateroverlast en droogte. Met de kennis van deze begrippen is
de huidige beleidsvoering van Maashorst in kaart gebracht middels een interview. De gemeente
heeft ambitieuze plannen op het gebied van duurzaamheid en klimaatadaptatie, al schemert dit nog
niet door in bestaande projecten. Ook de geotechnische kenmerken van de gemeente zijn
onderzocht. In de woonkernen is infiltratie van hemelwater uitermate geschikt. De grondwaterstand
ligt relatief laag en de bodemgesteldheid is met name zand. In het tweede deel van het onderzoek
hebben de klimaat adaptieve ontwerpopties centraal gestaan. 23 ontwerpopties zijn uitgebreid
uitgewerkt in factsheets. Aan iedere ontwerpoptie zijn kentallen gekoppeld voor de aanlegkosten,
beheerkosten en eventueel waterbergend vermogen. Dit is uitgewerkt voor één of twee
gebruikelijke schaalgroottes. Een effectiviteits-/belevingscijfer is per ontwerpoptie bepaald middels
een breed uitgezette enquête.Alle ontwerpopties zijn verwerkt in een besluitvormingsmodel, een
voorstel tot beleidsstuk voor de gemeente: het derde deel van het onderzoek. Het model selecteert
middels stroomschema’s per straat, voor de thema’s wateroverlast/droogte en hitte, één tot drie
ontwerpopties per thema. Deze zijn het meest optimaal om toe passen volgens het model. De
gemeente kiest op basis van de kentallen en het effectiviteits-/belevingscijfer welke ontwerpoptie(s)
toegepast kunnen worden in de desbetreffende straat. Het laatste onderdeel van het onderzoek
stond in het teken van validatie. Voor de casuswijk Efferen in Uden (gemeente Maashorst) is het
besluitvormingsmodel toegepast. Op basis van de uitkomst is een inrichtingsadvies geschreven. Dit
is vervolgens verwerkt in een schetsontwerp. Het ontwerp is geverifieerd door een adviseur
openbare ruimte van Corvus Infra. Een raming van de kosten voor de toe te passen ontwerpopties
laat zien dat het extra budget door Maashorst van 30% te ruim geraamd is.
Uit het onderzoek kan geconcludeerd worden dat de gemeente Maashorst het besluitvormingsmodel als leidraad kan gebruiken om klimaat adaptieve ontwerpopties te kiezen voor bestaande
woonwijken. De focus ligt hierbij op budget maar ook op de effectiviteit en wenselijkheid. Het model
selecteert de meest geschikte ontwerpopties per situatie voor wateroverlast/droogte en voor hitte.
Alhoewel het onderzoek als valide kan worden beschouwd, dient bij toepassing van het besluitvormingsmodel worden gelet op verschillende aspecten. Zo is het model niet altijd goed toepasbaar,
ook zijn de weergegeven kosten niet een-op-een over te nemen.
Aanbevolen wordt om het besluitvormingsmodel op te nemen in het beleid van Maashorst. Voor de
casuswijk wordt geadviseerd het adviesrapport te gebruiken als leidraad om het schetsontwerp
verder uit te werken. De gemeente moet rekening houden met een verschuiving van beheerbudgetten. Voor klimaat adaptieve herinrichtingen volstaat een extra budget van circa 20%