Samenvatting

Stichting Dichterbij is een stichting binnen de gehandicaptenzorg waar drie muziektherapeuten werkzaam
zijn. Zij werken onder andere met mensen met een ernstig meervoudige beperking (EMB). Mensen met
EMB zijn zowel lichamelijk als verstandelijk beperkt. De muziektherapie wordt op indicatie gegeven en
vervolgens wordt er in deze therapie aan behandeldoelen gewerkt. Echter misten de muziektherapeuten
van Stichting Dichterbij een passend en compact observatie-instrument om deze doelgroep de
observeren.
Daarom is dit kwalitatieve actie-onderzoek gestart met de volgende onderzoeksvraag: Hoe ziet een
passend, compact en overzichtelijk observatie-instrument voor de muziektherapie van Stichting Dichterbij
bij mensen met een ernstig meervoudige beperking eruit, om te meten wat het effect is van de
behandeling?

Eerst is er geïnventariseerd welke observatiemethoden er al bestaan, door middel van
literatuuronderzoek en het ondervragen van de VGZ-werkgroep, bestaande uit muziektherapeuten die
werkzaam zijn met EMB-cliënten. Dit leidde tot verschillende observatiemethoden, waarvan sommige
onderdelen geschikt kunnen zijn voor de doelgroep. De volgende observatie-instrumenten en
observatiemethoden kwamen in dit onderzoek aan het licht: IMTAP (Baxter, et.al., 2007), het EBQ instrument (Schumacher, 2011), het IMPQ-instrument (Maes, et.al., 2016), de LCG-lijst (Hiemstra, et.al.,
2005), het Bailey-III instrument (Visser, 2014), de LACCS-methode (Schuurman, 2017), de Lijst van
Alertheid (Fonteine, et.al., 2010) en Emerged Body Language (Jennekens, 2010). Deze
observatiemethoden zijn gebruikt als basis van observatiepunten in het ontwikkelde observatie instrument.
Daarnaast zijn de muziektherapeuten van Stichting Dichterbij geïnterviewd om erachter te komen hoe zij
het observatie-instrument voor ogen hebben. Uit data-analyse hiervan zijn verschillende
observatiegebieden voortgekomen en is duidelijk geworden hoe de vormgeving dient te worden. Daarbij
zijn passende observatiepunten verzameld vanuit data uit rapportages en observaties.
Na de dataverzameling is er een proefversie van het observatie-instrument ontwikkeld. Deze is getest en
vervolgens geëvalueerd in een focusgroep met de opdrachtgevers. Na deze evaluatie zijn verschillende
punten bijgewerkt.
Tot slot is hieruit het ontwikkelde observatie-instrument ontstaan. Het is een compact observatie instrument dat zich richt op verschillende observatiegebieden. Door middel van een Likert-schaal kan
deze worden ingevuld, waarbij ruimte is voor toelichting. Het instrument bevat vijf observatiegebieden;
non-verbaal, alertheid, contact maken, cognitief en reacties op aanbod. Onder deze observatiegebieden
vallen verschillende observatiepunten.
In de toekomst zal dit instrument worden uitgeprobeerd, waarna een evaluatie en eventuele verdere
ontwikkeling gewenst is.