Samenvatting

De wereldbevolking wordt steeds ouder. Vaak gaat veroudering, uiteindelijk, gepaard met cognitieve achteruitgang. Binnen het LangCog-onderzoek wordt gekeken of de cognitieve achteruitgang bij ouderen vertraagd kan worden door middel van het aanleren van een nieuwe complexe vaardigheid. Hierbij worden verschillende neuropsychologische testen (TMT, Verbal Fluency, WAIS cijferreeksen, WAIS cijfer-letterreeksen, WAIS symboolsubstitutie, mWCST, MoCA) ingezet om het effect van verschillende cursussen (taal- en muziekcursus en creatieve workshops) te meten. Echter kan sprake zijn geweest van een leereffect op de neuropsychologische testen, waarbij verbetering in cognitieve prestaties optreedt als gevolg van een herhaling van dezelfde testmaterialen, wat het interpreteren van het effect van de cursus lastiger kan maken. In dit afstudeeronderzoek is gekeken op welke manier rekening kan worden gehouden met leereffecten op de neuropsychologische testen. De mate van het leereffect per test en welke demografische en situationele factoren hierop van invloed zijn, werden onderzocht. Als laatst zijn alternatieve testen aangeboden welke ingezet kunnen worden bij een volgend testmoment.
In de literatuur is de test-hertest betrouwbaarheid van alle testen en de demografische en situationele factoren die hierop van invloed zijn bekeken. Voor de testen waar geen goede test-hertest betrouwbaarheid naar voren kwam, is een alternatieve test gezocht. Uit de literatuur blijkt dat de factoren ‘leeftijd’, ‘geslacht’, ‘intelligentie’ en ‘test-hertest tijdsinterval’ van invloed kunnen zijn op het leereffect. Om te kijken in hoeverre deze factoren ook een rol spelen binnen het LangCog-onderzoek zijn er data-analyses uitgevoerd. Daarnaast is uit de literatuur naar voren gekomen dat oefening het leereffect kan vergroten. Om een breder beeld te krijgen over de voorbereiding van participanten bij het LangCog-onderzoek zijn er een aantal interviews afgenomen.
Er is een enkelvoudige lineaire regressieanalyse uitgevoerd met SPSS om te achterhalen of test-hertest tijdsinterval invloed heeft op het leereffect op de MoCA binnen het LangCog-onderzoek. Er is een steekproef uitgevoerd met 69 participanten. Uit de resultaten bleek dat intervalperiode geen significante voorspeller was voor het verschil in MoCA-score. Daarnaast is er een multiple lineaire regressieanalyse uitgevoerd naar de invloed van demografische factoren op de neuropsychologische testen, hierbij is een steekproef met 17 participanten getrokken. Enkel bij de mWCST perseveraties bleken de factoren een significante voorspeller te zijn voor het leereffect. Echter, na invoering in de multiple regressie bleek tussen geen van de factoren een significante associatie met de verschilscores te bestaan.
Als laatst zijn bij 10 participanten interviews afgenomen. Er is gebruikt gemaakt van een semi-gestructureerd interview, waarbij de thema’s verwachtingen en voorbereiding werden uitgevraagd. Uit de interviews komt naar voren dat slechts een kleine groep aangeeft thuis te oefenen met taken, opvallend was dat deze groep ook het gevoel had beter te scoren tijdens een volgende meting.
Op basis van literatuur kan geconcludeerd worden dat de Verbal Fluency, WAIS Symboolsubstitutie, WAIS Cijfer-letterreeksen en MoCA beschikken over een goede test-hertest betrouwbaarheid. De TMT, mWCST en WAIS Cijferreeksen beschikken niet over een goede test-hertest betrouwbaarheid. Voor de TMT zijn de TMT-B&W en DTMT-B een goede alternatieve test, de CST-64 kan een alternatief zijn voor de mWCST. Voor WAIS Cijferreeksen werd geen goed alternatief gevonden. Uit de literatuur blijkt dat ‘leeftijd’, ‘geslacht’, ‘intelligentie’ en ‘test-hertest tijdsinterval’ van invloed kunnen zijn op het leereffect, echter werd dit niet in de dataset van het LangCog-onderzoek gevonden. Er blijkt een kleine groep thuis te oefenen, daarbij lijkt de voorbereiding van invloed te zijn op het gevoel van verbetering in testscore. Zowel voor het LangCog- als vervolgonderzoek wordt aangeraden de groepsverdeling te controleren op de factoren en na de laatste meting een vragenlijst af te nemen, waaruit moet blijken of de participant heeft geoefend. Voor de TMT, mWCST en WAIS cijferreeksen wordt aangeraden om een alternatief te gebruiken tijdens een tweede meting.
Samenvatting ook in het Engels.