Samenvatting

Je kan het je haast niet voorstellen, een behandeling volgen in een andere taal dan die van jou zelf.
Het klinkt onrealistisch, maar voor mensen met een verstandelijke beperking in combinatie met
psychiatrische problematiek is dit vaak het geval. Doordat er weinig onderzoek gedaan is naar
behandelingsvormen voor deze doelgroep*, wordt de behandeling vaak gegeven op de originele
manier, die dus ontworpen is voor mensen zonder verstandelijke beperking (CCE, 2022). Echter
bestaat de vraag of deze behandeling dan wel aansluit en of het deze mensen kan helpen. Tijdens dit
onderzoek komen we erachter in hoeverre dit een probleem is en wat voor product er ontworpen
kan worden om dit probleem te verkleinen.
Het hoofddoel van dit ontwerpgericht onderzoek is het sociaal functioneren van de cliënt in zijn of
haar omgeving bevorderen. Binnen dit onderzoek wordt dit gedaan door een behandelvorm,
namelijk schematherapie*, aan te passen aan de doelgroep. Hierdoor kan de behandeling hopelijk
passender gegeven worden, waardoor de effecten groter worden en de cliënt beter tot diens recht
kan komen.
Het doel van dit onderzoek sluit aan bij de beroepscode voor professionals in Sociaal Werk. In artikel
28 staat dat professionals maatschappelijke ontwikkelingen en beleidseffecten signaleren en
agenderen die het tot hun recht komen van mensen kunnen belemmere n (BPSW, 2021). In lijn met
artikel 1 hebben wij, in samenwerking met beroepsgenoten, signalen verzameld en geanalyseerd die
er op wijzen dat het vermogen van cliënten om tot hun recht te komen, bedreigd wordt. Na het
agenderen van de analyse van signalen, hebben wij ons hard gemaakt voor verbetering. Signaleren
en het bevorderen van emancipatie behoren tot de kerntaken van sociaal werkers (BPSW, 2021).
De start van het onderzoek is het zoeken of er een probleem is. Door een probleemanalyse op te
stellen, op micro-, meso- en macroniveau, is vervolgens het exacte probleem geformuleerd. Hierbij
zijn zowel interviews als literatuur gebruikt, als bronnen en daarmee is het probleem breed in kaart
gebracht, dit is te lezen in
4
Hoofdstuk 2 – Aanleiding en doelstelling van het advies Vanuit de probleemanalyse en een gesprek met
de opdrachtgever is de volgende doelstelling ontstaan: “Het proces van schematherapie beter laten
aansluiten bij de cliënt met een verstandelijke beperking en psychiatrische aandoening tijdens de
behandeling op het CVBP.” De hoofdvraag die daarbij hoort is: “Hoe kan het proces van
schematherapie beter aansluiten bij cliënten met een verstandelijke beperking en psychiatrie tijdens
de behandeling op het CVBP?”
Nadat de vraag- en doelstelling duidelijk was, zijn de verschillende deelvragen beantwoord en is
gezocht naar verschillende ontwerpeisen waaraan het product zal moeten voldoen. Het genereren
van de informatie in ontwerpeisen en het vervolgens kiezen voor een product, is gedaan met behulp
van verschillende methodieken en tools uit Van ‘t Veer et al. (2021). Hoe deze onderzoeksaanpak
eruit heeft gezien, welke resultaten dit heeft opgeleverd en wat we hier vervolgens mee hebben
gedaan, is te vinden in Hoofdstuk 3
Het uiteindelijk ontworpen product is een nieuwe vragenlijst, die gebruikt kan worden tijdens de
schematherapie voor mensen met een verstandelijke beperking. Deze vragenlijst wordt gebruikt
tijdens de eerste fase van de schematherapie, waarbij in kaart wordt gebracht voor welke
disfunctionele schema’s* de cliënt behandeling nodig heeft. De nieuwe vragenlijst heeft
aanpassingen ten opzichte van de originele vragenlijst zoals onder andere: taal, lay-out, afnamevorm,
volgorde en de hoeveelheid vragen en woorden. Deze verschillende veranderingen dragen er aan bij
dat de cliënt met een verstandelijke beperking, beter kan begrijpen waar de vragen over gaan en
daardoor betrouwbaarder antwoorden kan invullen. Daarnaast zorgen de aanpassingen en met
name de afnamevorm en hoeveelheid ervoor dat de cliënt minder overvraagd wordt. Uiteindelijk
zorgt het anders maken van de vragenlijst ervoor, dat de cliënt er samen met zijn behandelaar achter
komt welke schema’s bij hem of haar behandeld dienen te worden. Hier kan vervolgens gerichter op
worden behandeld, waardoor een gedragsverandering bij de cliënt kan plaatsvinden. Wanneer de
behandeling beter aanslaat, wordt het functioneren en het welzijn van de cliënt vergroot en daarmee
komt de cliënt beter tot zijn recht.
Nadat het product was ontworpen, is er gekeken of de doel- en vraagstelling van dit onderzoek
waren behaald en waarom dit wel of niet behaald is. Tot slot heeft tot onderzoek tot verschillende
aanbevelingen geleidt. Zo hebben wij aanbevelingen over het algemeen onderzoek doen binnen de
organisatie, en welke aandachtspunten van belang zijn om volgend onderzoek beter tot zijn recht te
laten komen. Verder is het product nog onvoldoende geïmplementeerd en daardoor heeft evaluatie
nog niet plaats kunnen vinden. Er is daarom omschreven waarom dit wel van belang is en in welke
vorm dit kan worden uitgevoerd. Als laatst zijn er aanbevelingen gegeven voor vervolgonderzoek,
wat nodig is om het product nog verder te optimaliseren. Vervolgonderzoek richt zich onder andere
op nieuwe functies binnen de vragenlijsten (zoals “weet ik niet”) en over het gebruik van het
product, deze zijn te vinden Hoofdstuk 4