Samenvatting

Een onderwerp waar nog steeds aandacht voor gevraagd moet worden is
kindermishandeling bespreekbaar maken met de jeugdige zelf. Jeugdbescherming Noord
(JB Noord) erkent dat er nog verbetering nodig is in het bespreekbaar maken van
kindermishandeling met een jeugdige. De organisatie heeft baat bij een fysieke tool ter
ondersteuning in 1 op 1 gesprekken. Hierop hebben wij het volgende onderzoeksdoel
opgesteld: Het bieden van handvaten aan jeugdbeschermers om kindermishandeling
bespreekbaar te maken met een jongeren tussen de 12 en 18 jaar. Bij dit doel is de
volgende onderzoeksvraag opgesteld:
''Hoe kunnen jeugdbeschermers bij Jeugdbescherming Noord, ondersteunt worden om
kindermishandeling meer bespreekbaar te maken met jongeren tussen de 12 en 18 jaar?''
Om antwoord te krijgen op deze vraag, zijn wij onderzoek gaan doen. Wij hebben dit
onderzoek vormgegeven aan de hand van het ‘Double Diamond-model’, die bestaat uit de
discover-, define-, develop- en deliverfase (Van 't Veer, et al., 2020). Vanuit onze eigen
interesse, ervaring en de literatuur hebben we het vraagstuk gesignaleerd en onderzocht
binnen de praktijk. Vervolgens hebben wij een rondleiding gehad en interviews afgenomen
bij Jeugdbescherming Noord, om informatie te krijgen over de organisatie en werkwijze.
Hierna hebben wij interviews afgenomen met de Zedenpolitie, een werknemer van Veilig
Thuis Drenthe en kind hulp medewerkers van Veilig Thuis Groningen, om zo andere
perspectieven op het vraagstuk te ontvangen. Een interview met de gedragswetenschapper
en praktijkbegeleider gaf ons informatie en inzicht over het vraagstuk binnen JB Noord. De
enquêtes boden ons zicht op het perspectief en de behoeftes van de jeugdbeschermers zelf.
Tot slot hebben we interviews met een aantal jeugdbeschermers afgenomen, om de laatste
kritische vragen te kunnen stellen.
We zijn de ontwerpeisen duidelijk in kaart gaan brengen aan de hand van interviews,
enquêtes, documentaires, geschreven verhalen en literatuur. De belangrijkste ontwerpeisen
zijn: dat het product tastbaar is, bijdraagt aan participatie van de jeugdige, bijdraagt aan de
houding van de professional, bijdraagt aan het signaleren en in kaart brengen van
kindermishandeling, het onderwerp schuld besproken wordt en het product ook
hulpverleners kan ondersteunen.
Vervolgens zijn we samen met de medewerkers van JB Noord gaan brainstormen over het
product. Het onderwerp kindermishandeling is na het brainstormen gekaderd tot de vorm
’emotioneel geweld’. Er is in overleg besloten dat emotioneel geweld meer onder de
aandacht moet komen, omdat dit een vorm van kindermishandeling is die minder zichtbaar
is. Daarnaast is emotioneel geweld de meest voorkomende vorm van kindermishandeling en
zijn de gevolgen op lange termijn schadelijk voor het welzijn en de ontwikkeling van
jongeren. Hierdoor is de doelstelling van ons onderzoek veranderd naar: Het bieden van
handvaten aan jeugdbeschermers om emotioneel geweld bespreekbaar te maken met een
jeugdige tussen de 12 en 18 jaar.
Aan de hand van bovenstaande ontwerpeisen hebben we gesprekskaarten ontwikkeld die
vijf categorieën bevatten: emotioneel geweld, welzijn, mensen om je heen, toekomst en
schuldgevoelens. De gesprekskaarten bieden fysieke handvaten voor de
jeugdbeschermers, om emotioneel geweld bespreekbaar te maken met jeugdigen van 12 tot
en met 18 jaar. De kaarten zijn ontworpen voor jeugdigen waarbij bekend is dat emotioneel
geweld heeft plaatsgevonden, maar kan ook worden ingezet bij vermoedens hiervan. Er is
gekozen voor deze categorieën, omdat de jeugdbeschermer op deze manier meer inzicht
verkrijgt in het netwerk, de toekomst, het welzijn en de gevoelswereld van de cliënt.
Daarnaast kan er ook in kaart worden gebracht welke vormen van emotioneel geweld
hebben plaatsgevonden en hoe de cliënt dit ervaren heeft. Aan de hand van deze informatie
kan de jeugdbeschermer een betere inschatting maken van de hulpbehoeftes van de cliënt
en eventueel geschikte vervolg hulpverlening inschakelen.
Voor de gesprekskaarten hebben we een handleiding ontworpen. In deze handleiding staat
uitleg over de doelgroep, hoe de jeugdbeschermer de gesprekskaarten kan inzetten, de
gewenste houding van de jeugdbeschermer en vragen die de jeugdbeschermer kan stellen
om door te vragen. Het is belangrijk om door te vragen, omdat de gesprekskaarten bedoeld
zijn als middel om een gesprek te starten met de jeugdige.
Om de gesprekskaarten optimaal te gebruiken, bevelen wij Jeugdbescherming Noord het
volgende aan:
• Jeugdbescherming Noord zal de gesprekskaarten door een kleine groep
jeugdbeschermers moeten laten testen. Hierbij is het van belang dat onze
opdrachtgeefster als aanspreekpunt bij deze groep hoort;
• Het wordt aangeraden om zowel de jeugdbeschermers als de jongeren mee te
nemen in de evaluatie van de gesprekskaarten;
• Tijdens het uitbreiden van de gesprekskaarten, raden wij aan om de doelgroep
‘jongeren die te maken krijgen met emotioneel geweld’ aan te houden en de
bijbehorende ontwerpeisen mee te nemen;
• Wanneer Jeugdbescherming Noord de gesprekskaarten verder wil ontwikkelen,
kunnen de aanpasbare gesprekskaarten als format gebruikt worden.
• Wanneer de gesprekskaarten als waardevol worden beschouwd, wordt het
Jeugdbescherming Noord aangeraden om de gesprekskaarten te delen met
organisaties waarmee wordt samengewerkt. Hiervoor is het belangrijk dat
Jeugdbescherming Noord de andere organisaties op de hoogte stelt van de
werkwijze van de gesprekskaarten