Samenvatting

De Ekenwaard te Beilen is een kliniek die valt onder de organisatie Verslavingszorg Noord Nederland (VNN). Binnen deze kliniek worden mensen opgenomen die in aanraking zijn gekomen met de justitie/ politie en kampen met een verslavingsproblematiek. De klinische opname wordt opgelegd door de rechter en is op onvrijwillige basis. Binnen de Ekenwaard wordt er gewerkt met een multidisciplinair team. Samen met de cliënt richt dit team zich op herstel en behandeling van de cliënt in zijn/ haar delict gedrag en verslaving. De behandelingen vinden plaats in groepsverband en op individueel gebied. De programma's zijn afgestemd op de behoeften van de cliënten. Binnen de Ekenwaard zijn huisregels opgesteld waarin beschreven staat hoe iedereen dient om te gaan met elkaar binnen de kliniek en aan welke regels de cliënten zich zouden moeten houden (zie bijlage 9).

De markt voor online kansspelen is op 1 oktober 2021 geopend. Vanaf deze datum bestaan er geldige licenties om online kansspelen legaal aan te bieden. Dit heeft ervoor gezorgd dat iedereen boven de 18 jaar oud, vanaf 1 oktober 2021, in Nederland legaal mag en kan gokken (Online Legaal Gokken, 2021). Binnen de kliniek de Ekenwaard geldt de regel dat gokken verboden is (wordt gezien als gebruik). Ondanks deze huisregel zijn er veel cliënten die toch aan het online gokken zijn binnen de kliniek en is hier tot in heden te weinig aandacht voor en hierdoor te weinig zicht op. Dit heeft als gevolg dat er weinig tot geen handvatten zijn voor de sociotherapie en behandelaren om cliënten aan te spreken op en te behandelen voor hun gokgebruik/gokprobleem. Hierdoor kwam de kliniek de Ekenwaard met de vraag; ‘wat zijn goede behandelmethodes die wij kunnen inzetten bij het behandelen van cliënten met gokproblemen’. De hoofdvraag voor dit ontwerpgerichte onderzoek gaat als volgt; ‘Hoe kan ervoor gezorgd worden dat de gokproblematiek onder de cliënten binnen de kliniek de Ekenwaard verminderd wordt?’

Om tot een effectief en bruikbaar product te komen is er gebruik gemaakt van een kwalitatieve onderzoeksmethode en zijn er verschillende semigestructureerde interviews afgenomen. Bij semigestructureerde interviews wordt gebruik gemaakt van een vooropgestelde vragenlijst, maar kan/ mag er tijdens dat interview wel van worden afgeweken (Merkus, 2021). Doormiddel van onze vooropgestelde vragenlijst hadden wij een duidelijk leidraad, maar konden we altijd inspringen op andere onderwerpen die de respondenten zelf aan het licht brachten en bruikbaar waren voor ons onderzoek. Omdat wij vanuit het perspectief van mensen die zelf ervaring hebben met een gokproblematiek wilden kijken, zijn wij begonnen met het interviewen van ervaringsdeskundigen. Via deze weg probeerden wij de problematiek te begrijpen en konden wij kijken wat iemand met deze problematiek nodig had om te kunnen stoppen met gokken. Daarnaast hebben wij verschillende experts vanuit VNN geïnterviewd om te kijken naar hun werkwijze en ervaring met mensen met gokproblematiek. Om de informatie vanuit de interviews te onderbouwen is er literatuurstudie gedaan. Na het afnemen van alle interviews is er gebruik gemaakt van Affinity Mapping om duidelijkheid te creëren in verschillende mogelijkheden en thema’s rondom de hoofdvraag. Na het uitvoeren van Affinity Mapping is er gebrainstormd over deze thema’s en mogelijkheden met als doel de meest effectiefst mogelijke oplossing te vinden om de gokproblematiek te kunnen verminderen.

Na de brainstorm sessie zijn er verschillende onderdelen gekozen als oplossing. De eerste stap is het creëren van inzicht in de gokproblematiek binnen de kliniek de Ekenwaard middels een intake formulier met een bijbehorende vragenlijst rondom het thema gokken. Hierdoor wordt het duidelijk of een cliënt gokt en/of de cliënt een gokprobleem heeft. Als daadwerkelijke behandeling wordt er een CGT werkboek over gokken ingebracht. Dit werkboek kan in groepen worden gebruikt, maar ook als onderdeel in een module of als individuele behandeling. Als stok achter de deur worden er door de cliënt zelf doelen opgesteld. Deze doelen kunnen over de gokproblematiek gaan maar dit kunnen ook andere persoonlijke doelen zijn. Door het behalen van doelen komen de stoffen dopamine en serotonine vrij. Dit zijn dezelfde stoffen die ook vrij komen tijdens het gokken. VNN geeft aan het als werkzaam te zien om het gokken te vervangen (persoonlijke communicatie, 2022). Wel kan het zijn dat de cliënten met een gokprobleem doorslaan in de vervanging omdat zij zoveel mogelijk serotonine en dopamine willen aanmaken (persoonlijke communicatie, 2022). Daarom is via doelen stellen en behalen deze stoffen vrij laten komen het meest werkzaam de cliënten maar ook voor de behandeling binnen de kliniek. In hoofdstuk 3 staat een volledige beschrijving van de aanpak en de inhoud.

Om de producten goed te implementeren, worden er een aantal aanbevelingen gedaan. Deze staan hieronder beschreven.
- Het intakeformulier moet aan het begin van de opname worden afgenomen. Dit is het handigst om in gesprek te doen met de cliënt zijn persoonlijk begeleider tijdens de kennismaking. Het implementeren is makkelijk bij dit product omdat je het kan toe voegen aan een al bestaand gesprek.
- De producten worden geïntroduceerd en geëvalueerd in de al bestaande ‘gokgroep’ binnen de Ekenwaard. Deze groep bestaand uit professionals werkzaam binnen de kliniek.
- Het CGT werkboek moet nog een plek krijgen in de behandeling maar om deze volledig te gebruiken moet er eerst een groep kunnen worden samengevoegd van gokkende cliënten. Tot die tijd kan het CGT werkboek individueel worden gebruikt, bij bijvoorbeeld één gokkende cliënt of in delen als onderdeel van een module.
Het implementeren van de producten vraagt ook een paar acties vanuit de organisatie, maar levert ook effecten voor de organisatie op. Deze acties en effecten zijn hieronder beschreven.
Acties:
 Er moet over het algemeen meer aandacht komen voor het thema gokken binnen kliniek de Ekenwaard. Door het thema gokken vast onderdeel te maken van de behandelingen en de cliënten hier meer informatie over te geven, is de kans groot dat de cliënten eerder de ruimte voelen om open en eerlijk over hun eigen gokgedrag te zijn.
 Het is van belang dat de behandeling aansluit bij zowel de cliënten als handvatten biedt voor de professionals. Daarom kan het zijn dat bij een individuele behandeling het product wordt aangepast naar de behoefde van de cliënt. De producten zijn een basis en kunnen waar nodig worden aangepast om nog beter te kunnen aansluiten bij een hulpvraag.
Effecten:
 Doormiddel van de producten is er een basis gemaakt. Met het intakeformulier is het doel om gokken eerder te signaleren en het doel van het CGT werkboek is handvatten bieden aan de sociotherapeuten en behandelaren in het behandelen van cliënten die gokken. Maar ook de cliënt zelf meer zicht te laten krijgen op zijn eigen gokgedrag.