Samenvatting

De Arbowet verplicht werkgevers tot het waarborgen van een veilige, gezonde werkomgeving, onder andere via een Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E), waarin ook psychosociale arbeidsbelasting (PSA) wordt meegenomen. In de zorgsector is met name stressgerelateerd verzuim relatief hoog en langdurig, wat het belang van vroegtijdige signalering benadrukt. De PSA-vragenlijst is ontwikkeld om arbeidsrisico’s efficiënter te meten en richt zich op de volgende thema’s: ‘Werkdruk’, ‘Intimidatie’, ‘Psychologische veiligheid’, ‘Herstel’ en ‘Onregelmatige werktijden’. Dit onderzoek toetst de validiteit van deze lijst door de uitkomsten te vergelijken met de 4DKL en de PSS-10, die respectievelijk psychische klachten en ervaren stress meten. De hoofdvraag luidt: In hoeverre is er een correlatie tussen de schalen van de PSA-vragenlijst van de UMC-werkgroep en die van de 4DKL en de PSS-10? De gecombineerde vragenlijst werd ingevuld door 87 zorgmedewerkers (helpenden, verzorgenden en verpleegkundigen), voornamelijk uit Noord-Nederland. De resultaten in relatie tot de 4DKL bieden lichte aanwijzing voor een relatie tussen ‘Werkdruk’ en zowel ‘Somatisatie’ als ‘Distress’. Een sterke, negatieve relatie is gevonden tussen ‘Herstel’ en ‘Distress’; hoe beter medewerkers kunnen herstellen van hun werk, hoe lager hun ervaren stressklachten. Dit onderstreept het belang van rust en hersteltijd als beschermende factor tegen psychosociale arbeidsbelasting. De resultaten met betrekking tot de PSS-10 tonen geen tot beperkte samenhang tussen de PSA-schalen en ervaren stress. Op de hoofdvraag kan worden geconcludeerd dat alleen ‘Herstel’ van de PSA-vragenlijst een duidelijke correlatie toont met distress. Dit ondersteunt de constructvaliditeit van deze schaal, maar roept vragen op over de validiteit van de overige schalen. Aangezien eerder onderzoek wél verbanden vond tussen psa, stress en psychische klachten, is herziening van de vragenlijst nodig om tot een sterker en breder valide meetinstrument te komen. Op basis van dit onderzoek kan gesteld worden dat de PSA-vragenlijst potentie heeft als praktisch en integraal meetinstrument voor PSA met name betreft herstel. Echter, herziening van de schaalvragen en/of vraagstelling is wenselijk om concretere uitspraak te doen over stressgerelateerde arbeidsrisico's en daarmee een sterkere constructvaliditeit. Voor de Toegepast Psycholoog laat dit onderzoek zien hoe psychodiagnostische instrumenten ingezet kunnen worden voor preventie van werkstress en hoe praktijkgericht onderzoek kan bijdragen aan gezonde werkomstandigheden in de zorg. Met samenvatting in het Engels. Includes a summary in English.