Samenvatting

Dit ontwerponderzoek is gericht op mensen met een licht tot ernstige beperking, het netwerk van de cliënt en de zorgprofessionals binnen ’s Heeren Loo. Mensen bewegen zich binnen sociale relaties en structuren, waarbij hun welbevinden nauw verbonden is met de kwaliteit en dynamiek van deze verbindingen (BPSW, 2021). 's Heeren Loo erkent de essentiële rol van een sociaal netwerk en streeft ernaar samen te werken binnen de dynamische driehoek, waarin de cliënt, het netwerk en de zorgprofessional samenkomen in een gezamenlijke visie ('s Heeren Loo, 2023).
Artikel 19 van de beroepscode sociaal werk benadrukt het cruciale aspect van samenwerking in de hulp- en dienstverlening. Professionals dienen verantwoordelijk en respectvol samen te werken, waarbij zij hun eigen competenties en beroepsethiek inbrengen (BPSW, 2021). In samenwerking met informele steunfiguren dient gelijkwaardig respect te worden getoond, rekening houdend met de
draagkracht en draaglast, en strevend naar handelen in overeenstemming met beroepsethische normen en waarden (BPSW, 2021). De centrale focus ligt op de cliënt binnen het geheel, waarbij het verlangen om het netwerk te betrekken voortkomt uit de cliënt zelf. Artikel 1 van de beroepscode sociaal werk benadrukt immers het belang van de autonomie van de cliënt.
Het betrekken van het netwerk vereist een bewuste afstemming op hun bereidheid, capaciteiten en grenzen. Het streven naar een uitbreiding van informele zorg gaat hand in hand met het bieden van passende ondersteuning en erkenning voor alle leden van het netwerk.
Voor het ontwerponderzoek is een samenwerking aangegaan met het initiatief ‘Versterken netwerk cliënt’. Binnen ’s Heeren Loo verricht het initiatief grootschalig onderzoek naar het meer betrekken van het (informele) netwerk ('s Heeren Loo, 2023). Uit een enquête van het initiatief 'Versterken netwerk cliënt' geeft het netwerk aan meer betrokken te willen worden in het ondersteuningsproces van de cliënt. De ondervraagden vertellen dat een meer gelijkwaardige relatie met open communicatie, korte lijnen en concrete vragen zal bijdragen aan de samenwerking in de driehoek.
Dit wordt in praktijkonderzoek bekrachtigd door directe stakeholders.
In het ontwerponderzoek zijn vier belangrijke oorzaken gevonden voor het probleem:
❖ Het ontbreken van de juiste middelen om het netwerk in kaart te brengen;
❖ Onduidelijke rolverhoudingen en verwachtingen;
❖ Overbetrokkenheid van het netwerk;
❖ Tijdsdruk op de werkvloer.
Om te voldoen aan artikel 19 van de beroepscode sociaal werker waarin de sociaal werker actief de samenwerking opzoekt met het netwerk dient hij/zij te beschikken over middelen om het netwerk in kaart te brengen. Het in kaart brengen van het informele netwerk is de eerste stap in het inzichtelijk maken van de onderlinge rolverhoudingen en verwachtingspatronen (BPSW, 2021).
Met in achtneming van de opgehaalde ontwerpeisen is er gekozen een werk- en instructieboekje te creëren om het netwerk in kaart te brengen, zodat het inzichtelijk wordt wie welke rol heeft in het leven van de cliënt en waar er verandering gewenst wordt.
Het werkboekje omvat een profiel waarin het netwerk wordt beschreven, en een netwerkcirkel waarmee een cliënt zijn belangrijke netwerkleden in kaart kan brengen. Het gebruik van visueel 5 materiaal, versimpeld taalgebruik en maatwerk aangepast per individu is van essentieel belang gebleken in de testfases. De cliënten hebben de vrijheid om hun eigen invulling te geven aan het boekje. De begeleiding dient immers aan te sluiten bij de mogelijkheden, wensen en behoeftes van de cliënt en het netwerk, conform artikel 19 (BPSW, 2021).
Om een goede implementatie van het werk- en instructieboekje te waarborgen en om de samenwerking in de driehoek te verbeteren, zijn er een aantal aanbevelingen gedaan: Sociale duurzaamheid: Stel een manager aan voor het initiëren, monitoren en realiseren voor implementatie. Creëer draagvlak bij de zorgprofessionals, cliënten en het netwerk.
Onder andere door het aanstellen van een aandachtfunctionaris, het organiseren van
thema-avonden en de bevindingen te agenderen bij het initiatief ‘versterk netwerk cliënt’.
❖ Sociaal beleid: Implementeer en evalueer het werk- en instructieboekje op verschillende
locaties in samenwerking met de manager en de aandachtfunctionaris.
❖ Sociale innovatie: Vervolgstap is het uitwerken van persona’s en het bieden van concrete
handvatten voor een doeltreffende samenwerking met het netwerk.
❖ Sociale veiligheid: Breng duidelijkheid in rollen en verwachtingen binnen het zorgpersoneel,
cliënten en netwerk door het in kaart brengen van het netwerk.
❖ Sociaal beleid: Maak het netwerk van de cliënt een terugkerend punt bij planbesprekingen en luister hierbij naar de betrokkenheidswensen van de cliënt.
❖ Rechtsgelijkheid: Zoek de samenwerking op met andere zorgorganisaties voor input en ideeën in een effectievere betrokkenheid van het netwerk.
In het kader van artikel 19 van de beroepscode voor sociaal werk, benadrukt dit ontwerponderzoek het essentiële belang van verantwoorde samenwerking, waarbij professionals respectvol en verantwoordelijk handelen, rekening houdend met de autonomie van de cliënt.