Samenvatting

Bij de beschermd wonen locatie Wonen Schoolstraat van Wender wordt door de leiding een probleem ervaren met betrekking tot activering van de bewoners. Onder activatie wordt verstaan het doorbreken van isolement en deelname aan dagelijkse bezigheden in de woonlocatie (Wender, 2022). Dit gebrek aan activering heeft meerdere oorzaken zoals onderbezetting van personeel, gebrek aan kennis bij het personeel, hospitalisatie, psychiatrische ziektebeeld, verslavingsproblematiek en passiviteit van bewoners. Er is bij de bewoners sprake van een dubbele diagnose, een combinatie van psychiatrische aandoening en verslaving. Momenteel wordt vanuit de werknemers te weinig aandacht besteed aan het activeren en/of vergroten van intrinsieke motivatie bij bewoners. Hierdoor staat de kwaliteit van zorg onder druk. Het doel van het adviesonderzoek is om een product te ontwikkelen waarmee de intrinsieke motivatie van bewoners gestimuleerd wordt en zij actiever worden waardoor de menselijke waardigheid wordt vergroot en sociaal functioneren verbetert.

In het kader van het afstudeeronderzoek van twee studenten Social Work is gevraagd dit gebrek aan activering te onderzoeken en een product te ontwikkelen om activering te stimuleren met als onderzoeksvraag: Hoe kan de professional door middel van methodische werkwijze de bewoner motiveren tot een zinvolle dagbesteding?
Voor het onderzoek is gebruik gemaakt van de methode design thinking, passend bij praktijkonderzoek in sociaal werk. Hierbij is de kern dat een praktijkprobleem vanuit alle richtingen bekeken wordt en gedurende het hele onderzoek de relevante betrokkenen worden meegenomen in het proces (Van ’t Veer et al., 2021). Er is gezocht naar informatie vanuit de theorie, het werkveld, de doelgroep en de ervaringsdeskundige

Er is literatuurstudie gedaan naar de achtergrond van de doelgroep en het begeleiden bij het wonen van mensen met een dubbele diagnose en de moeilijkheden die daarbij beschreven worden. Verder is onderzocht hoe de werkwijze van Wender en Wonen Schoolstraat wordt beschreven in de informatie van de organisatie. Vervolgens zijn er interviews gehouden, waarbij bewoners en professionals met zoveel mogelijk verschillende functies geïnterviewd werden. Ook is er op de locatie geobserveerd hoe de situatie gedurende de dag was. De belangrijkste resultaten waren dat de bewoners weinig intrinsieke motivatie hebben om iets te doen en dat de begeleiding merkt dat ze niet goed in staat zijn dit te doorbreken. Hierdoor neemt hun betrokkenheid en motivatie af. Als oorzaken worden genoemd het grote verloop van personeel waardoor het moeilijk is een vast team te vormen, het gebrek aan samenwerking en overleg en het gebrek aan kennis en bewustwording over het belang van activering voor het welzijn van de bewoners.
Om te kijken welke richting in het onderzoeksproces gewenst is, is gekozen om met de praktijkbegeleider, trajectbegeleider en de ervaringsdeskundige te bepalen wat de belangrijkste veranderwens was en werden ontwerpeisen opgesteld. Vervolgens zijn er verschillende opties besproken in een focusgroep. Hierbij werd de gesprekskaart motiverende gespreksvoering gekozen als het product dat het best aansluit bij de wensen en ontwerpeisen. De gesprekskaart is getest door de focusgroep, vervolgens door een trajectbegeleider en daarna door een medewerker wonen en welzijn/ervaringsdeskundige. Op die manier is de kaart aangepast aan feedback van de gebruikers.
De gesprekskaart is een product met vragen die verandertaal kunnen uitlokken bij bewoners en die gebruikt kan worden in de dagelijkse praktijk van Wonen Schoolstraat. De vragen zijn aangepast aan de situatie van de locatie en geschikt voor de trajectbegeleiders en voor medewerkers wonen en welzijn. Het is een praktisch hulpmiddel dat gebruikt kan worden in geplande gesprekken en in de dagelijkse omgang. Vanuit de motiverende gespreksvoering is bekend dat het uitlokken en uitspreken van verandertaal kan leiden tot versterken van de intrinsieke motivatie en op die manier tot activering kan leiden (Miller & Rollnick, 2018).
De gesprekskaart zal geïntroduceerd worden door de onderzoekers en de inhoudelijk ondersteuner tijdens een teamvergadering van de werknemers van Wonen Schoolstraat. Ook is het advies om de gesprekskaart in de komende tijd regelmatig te evalueren met alle werknemers en bewoners. Een ander advies is het weer opstarten van Team Kracht Bespreking. Dit kan de motivatie van de professional vergroten en de kwaliteit van de hulpverlening verhogen.