Samenvatting

De Prins Alexanderpolder is een gebied ten noordoosten van Rotterdam dat gevoelig is voor de effecten van klimaatverandering. Dit komt doordat het gemiddelde NAP niveau op -6 meter ligt en de polder afhankelijk is van het watersysteem buiten de polder om water af te voeren. Faalt dit systeem, dan is het watersysteem in de polder niet stabiel genoeg om de polder droog te houden. Dit vormt in de toekomst een groot probleem voor de polder. Bodemdaling en een teveel aan water kunnen leiden tot overstromingen, wateroverlast en vegetatie die sterft. Bovendien is de polder dichtbebouwd, wat resulteert in het hitte-eiland effect. Deze twee gevolgen van klimaatverandering kunnen de toekomst van de Prins Alexanderpolder bedreigen. De centrale vraag van dit onderzoek luidt:

Welke ruimtelijke aanpassingen zijn nodig om van de Prins Alexanderpolder een klimaatbestendig leefgebied te maken tot 2200? Het doel van dit onderzoek is om een maatregelenpakket te ontwikkelen. Dit pakket bevat concrete maatregelen die kunnen worden genomen om de Prins Alexanderpolder tot het jaar 2200 klimaatbestendig te maken. Dit maatregelenpakker voldoet aan de behoeften van de gemeente Rotterdam, bewoners van de Prins Alexanderpolder en het Rotterdams.

Om de hoofdvraag te beantwoorden, zijn zes deelvragen geformuleerd. Drie van deze deelvragen richten zich op gebiedsverkenning en analyses. Om tot de juiste antwoorden te komen, wordt literatuuronderzoek uitgevoerd en worden er ruimtelijke analyses gemaakt met behulp van GIS-data. Daarnaast vindt er veel overleg plaats met professionals die bekend zijn met het gebied om meer informatie te verzamelen. De overige drie deelvragen hebben betrekking op het ontwikkelen van een geschikt ontwerp voor de jaartallen 2023, 2050 en de periode tussen 2100 en 2200. Hiervoor worden verschillende werk- en brainstormsessies gehouden om iteraties te ontwikkelen.

Klimaatverandering zorgt voor steeds extremere weersomstandigheden en maakt de Prins Alexanderpolder kwetsbaarder. Om deze reden zijn er diverse analyses uitgevoerd op het schaalniveau van de gehele polder, om tot een klimaatbestendig ontwerp te komen. Hieruit blijkt dat vooral het Lage Land problemen kent op het gebied van wateroverlast en hitte. Het onderzoek is daarom gericht op een ontwerp voor de wijk: het Lage Land, met het oog op de klimaatproblemen in de gehele polder. Wanneer de polder op dezelfde manier wordt ingericht als nu, zonder verdere waterbuffers, kan het overtollige water ervoor zorgen dat de polder onder water komt te staan. Dit risico wordt nog groter als het grotere watersysteem buiten de polder faalt. In 2200 kunnen de grondwaterstanden tot wel 3 meter boven het maaiveld uitkomen, wat enorme problemen veroorzaakt voor infrastructuur en bebouwing. Om dit te voorkomen moeten er ruimtelijke aanpassingen plaatsvinden in de polder. Tussen 2100 en 2200 kunnen delen van het Lage Land worden omgezet in waterbuffers, door deze aanpassing kan er een cultuur ontstaan van leven met water in het Lage Land. Een circulair watersysteem staat hierbij centraal in het ontwerp voor de gehele polder. Om in 2200 in de polder te kunnen leven, moeten er echter in 2023 tot 2050 ook al aanpassingen plaatsvinden. Deze aanpassingen zijn op wijkniveau onderzocht en omvatten onder meer het toevoegen van extra oppervlaktewater, het verlagen van grasvelden met 20 cm om zo een waterberging te creëren, het aanleggen van wadi-structuren op plekken waar veel wateroverlast wordt gemeten, het toevoegen van vegetatie op gebouwen en het stimuleren van inwoners om op privéterrein water op te slaan.

In 2200 is het noodzakelijk om een waterbuffer te creëren in de Prins Alexanderpolder. Het Lage Land, met zijn centrale en diepe ligging, is de meest kwetsbare wijk voor klimaatverandering. Deze wijk biedt door deze redenen de mogelijkheid als waterbuffer voor de gehele polder. De wijk moet echter worden aangepast om dit doel te bereiken. In 2200 wordt het Lage Land ingericht via het concept: leven met water. Met woningen die zijn aangepast om in te kunnen blijven wonen en daken waarop geleefd en gerecreëerd kan worden. Tussen 2100 en 2200 wordt het Lage Land geleidelijk teruggegeven aan het water, en in 2050 worden er al stappen genomen om de wijk klimaatbestendiger te maken met meer ruimte voor water, groen en natuurvriendelijke oevers. Stakeholders in het gebied nemen maatregelen zoals groene daken en gevels, en verlaagde grasvelden om water te bergen. Het doel is om samen te werken om de Prins Alexanderpolder klimaatbestendig te maken, anders dreigt de gehele polder terug te keren naar een veenplas. Doordat de Prins Alexanderpolder een eigen waterbuffer heeft in 2200, wordt de druk op de Rotte en de Ringvaart verminderd.

Om het stappenplan voor klimaatbestendige maatregelen in het Lage Land in gang te zetten, moeten er verdere onderzoeken worden uitgevoerd. Het financiële aspect van de maatregelen is van belang en moet daarom in kaart worden gebracht. Bovendien is het essentieel om de haalbaarheid van maatregelen op verschillende locaties te onderzoeken en deze af te stemmen op het bestemmingsplan voor 2050. Het is ook van belang om een geschikte methode te vinden om stakeholders bij het plan te betrekken en hen bewust te maken van de huidige uitdagingen. Tot slot is het noodzakelijk om technisch onderzoek uit te voeren om te bepalen welke maatregelen uitvoerbaar zijn. Het uitvoeren van deze onderzoeken is noodzakelijk om in de toekomst specifieke maatregelen te kunnen nemen. Maatregelen op kleinere schaal voor bewoners zijn al uitvoerbaar en vereisen minder onderzoek.