Samenvatting

Genderdiverse jongeren met een autismespectrumstoornis (ASS) vormen een groeiende doelgroep binnen de geestelijke gezondheidszorg. Naar schatting heeft 7,8% tot 11% van de jongeren in genderklinieken een autismediagnose of vertoont kenmerken van autisme. Hoewel deze combinatie steeds vaker voorkomt in de praktijk, is er nog weinig onderbouwde kennis over hoe dramatherapie effectief kan worden ingezet bij deze specifieke groep. Dit tekort vormde de aanleiding voor dit praktijkgericht onderzoek.

Via literatuurstudie en zeven semigestructureerde interviews met dramatherapeuten en autismecoaches is onderzocht: Welke dramatherapeutische interventies kunnen worden ingezet om de genderidentiteit te exploreren bij genderdiverse jongeren tussen de 15 en 18 jaar met autismespectrumstoornis (ASS)?

De resultaten tonen aan dat dramatherapie waardevolle mogelijkheden biedt om genderidentiteit op een veilige en ervaringsgerichte manier te verkennen, mits afgestemd op de behoeften van jongeren met autisme. Werkvormen zoals rollenspel, rescripting, externaliserende technieken, rituelen en narratief spel sluiten goed aan bij de behoefte aan non-verbale, visuele en concrete expressievormen. Voor jongeren met autisme is daarnaast een voorspelbare, veilige en gestructureerde setting van belang, evenals duidelijke communicatie. Ook is er aandacht nodig voor sensorische prikkelverwerking, abstractievermogen en het versterken van autonomie. De effectiviteit van de interventies hangt sterk samen met de therapeutische houding: open, afgestemd, transparant en oordeelvrij. Dit onderzoek benadrukt het belang van maatwerk, gendersensitiviteit en kennis van autisme om tot een passende en veilige dramatherapeutische begeleiding te komen. De inzichten uit dit onderzoek zijn gebundeld in een werkvormenboekje dat dramatherapeuten praktische handvatten biedt voor afgestemde en inclusieve begeleiding.